Müxtəlif illərdə Azərbaycandan dünyanın bir çox yerlərinə beyin axını olub. Bunun də həm obyektiv, həm də subyektiv səbəbləri var. Kimi oxuduğu universitetin elmi potensialını məqbul görərək, orada qalıb, kimisi isə sonradan gələn sərfəli təklifi geri çevirməyərək, xarici ölkələrin elmi və təhsil müəssisələrinə işləməyə gedib.

Səbəbindən asılı olmayaraq, itirən isə Azərbaycan elmi və təhsili olub. Bu gün təkcə Rusiyada elmin müxtəlif sahələrində ad-san qazanan xeyli alimlərimiz var.

AzEDU.az bu gün onlardan, daha doğrusu, onların yalnız bir qismindən bəhs edəcək. Təbii ki, adlarını sadaladığımız alimlər siyahının heç bir faizi də deyil və biz yeri gəldikcə, digərlərini də təqdim edəcəyik.

Hələlik isə aşağıdakı alimləri diqqətə çatdıraq:

Rauf Qasımov - 1943-cü ildə Tovuz rayonunun Qoşabulaq kəndində anadan olub. Orta təsilini doğma kənddə aldıqdan sonra Bakıda  Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutuna qəbul olunub. 1968-ci ildə təhsilini uğurla başa vuran gənc həkim Rusiya Tibb Elmlər Akademiyasının A.L. Polenov adına Elmi–tədqiqat Neyrocərrahiyyə İnstitutunun ordinaturasına göndərilir, oradakı təhsilini başa vurduqdan sonra elə həmin institutda əmək fəaliyyətinə başlayır. Bu günəcən də həmin müəssisədə çalışan tanınmış həkim kiçik elmi işçidən, professor, şöbə müdiri vəzifəsinə kimi yüksəlir. O, 1973-cü ildə namizədlik, 1989-cu ildə doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edir, 1990-cı ildən professor seçilir. Rauf Qasımov 1988-ci ildən institutun Mərkəzi əsəb sistemi travmaları şöbəsinə rəhbərlik edir.

Alim-həkimin elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətləri kəllə-beyin və onurğa beyini zədələrinin öyrənilməsidir. Elmi işlərinin əksəriyyəti beyinin böyük yarımkürəsində yayılmağa meylli ocağı olan travmaların cərrahiyyəsinin morfologiya, patogenez və biokimyasının öyrənilməsinə həsr olunub. Alim-həkim bu və digər mövzularla müxtəlif beynəlxalq konfranslarda məruzələr etmişdir. 300-dən çox elmi işin, o cümlədən monoqrafiya, dərslik, metodik vəsait, ixtira və patentlərin müəllifidir.

Peşəkar tibbi kadrların hazırlanmasında da azərbaycanlı alimin xidməti az deyil. O, neyrocərrahiyyənin ən çətin sahələrindən olan kəllə-beyin travmalarının cərrahiyyəsi üzrə öz məktəbini formalaşdırıb. Professorun onlarla müxtəlif tibb ocaqlarında fəaliyyət göstərən yetirmələri sırasında 20 nəfərdən artıq elmlər namizədi və elmlər doktoru vardır.

Rauf Qasımov “Mərkəzi sistemin cərrahiyyəsi” üzrə komissiyanın sədri, “Neyrocərrahiyə” “Əsəb xəstəlikləri” ixtisasları üzrə doktorluq dissertasiyaları şurasının, həmçinin Sankt-Peterburq Neyrocərrahlar  assosiasiyasının idarə heyətinin üzvüdür.

Azərbaycanlı alim Rauf Qasımov Rusiya Federasiyasının Əməkdar həkimi fəxri adı ilə, Aleksandr Çijikov adına mükafatla, “Sankt-Peterburqun 300 illiyi şərəfinə” medalla və onlarla digər mükafatlarla təltif edilib.

Heydər İmanov - Məmmədrza oğlu 1944-cü il 14 may tarixində Qubadlı rayonunda anadan olub. 1961-ci ildə Bakıda Yerli Sənaye Texnoloji Texnikumunu bitirib. 1962-ci ildə Leninqradda Lensovet adına Texnologiya İnstitutunda “Keramika və odadavamlı materialların kimyəvi texnologiyası” ixtisası üzrə təhsil almağa başlamış, institutu bitirdikdən sonra, 1966-1976-ci illərdə “Uran” istehsalat birliyində elmi işçi, 1976-1980-ci illərdə  “Elektrokeramika” birliyində direktor, 1980-1985-ci illərdə Leninqraddakı fayans istehsalı üzrə təcrübə zavodunda və Ümumittifaq farfor-fayans sənayesinin ETİ-da direktor vəzifələrində çalışıb.

1985-ci ildə Heydər İmanov Azərbaycana gəlib və 1986-1993-cü illərdə Azərbaycan SSR-in Farfor-fayans Sənayesi Baş idarəsinin rəisi, 1986-1987-ci illərdə Gəncədəki Çini qablar zavodunun direktoru, 1990-1993-cü illərdə “Azkeramika” elmi-texniki assosiasiyasının direktoru vəzifələrində işləyib.

1993-cü ildə yenidən Sankt-Peterburqa qayıdan Heydər İmanov buradakı “Farfor” (1993-1996-cı illər) zavodunun, eyni vaxtda həm də Kornilovdakı farfor zavodunun Baş direktoru vəzifəsində çalışıb.

1996-2003-cü illərdə “Elektrokeramika” QSC-nin prezidenti, 2003-cü ildən isə direktorlar şurasının sədri vəzifəsini icra etməyə başlayıb.

Heydər İmanov texnika elmləri doktoru, Rusiya Təhsil Akademiyasının üzvüdür. Alim 50-dən çox elmi işin müəllifidir. 2004-cü ildən Sankt-Peterburq Smolnı Universitetində fəaliyyətə başlayan akademik, hal-hazırda həmin universitetin rektorudur.

Baxış Bayramov - Xəlil oğlu 1944-cü il 1 iyunda Marneuli rayonunda anadan olub. 1961-ci ildə Tbilisidə Maşınqayırma texnikumunu əla qiymətlərlə başa vurub. 1961-1963-cü illərdə Tbilisidəki aviasiya zavodunda texnik-konstruktor vəzifəsində işləyib. Təhsilini Leninqrad Politexnik İnstitutunun Radioelektrotexnika fakültəsində davam etdirib və 1969-cu ildə “Yarımkeçiricilər və dielektriklər” mühəndisi diplomuna sahib olub. Və elə həmin ildə də Azərbaycan Elmlər Akademiyasının aspiranturasına qəbul olunan gənc mütəxəssis dissertasiyanın hazırlığı üzrə Leninqrada, A.F. İoffe adına Fizika-Texniki İnstitutuna ezam edilir və bundan sonra bütün taleyini bu şəhərə bağlamış, 1972-ci ildə həmin institutda kiçik elmi işçi kimi fəaliyyətə başlayıb.

Hazırda Baxış Bayramov lazer spektroskopiyası üzrə tanınan mütəxəssisdir. Hələ 1991-ci ildən başlayaraq, 15 ildən çox müddət ərzində alim dəvətli müəllim kimi Türkiyə, İngiltərə və ABŞ-ın müxtəlif universitetlərində mühazirələr oxuyub. Beynəlxalq miqyasda qəbul edilmiş 250-dən çox elmi işin müəllifidir. Bu sırada 14 patent və müəlliflik şəhadətnaməsi də var. İşlərin nəticəsi monoqrafiyalara və ensiklopediyalara salınıb. Alim öz elmi fəaliyyətinin əsas istiqaməti sayılan sprektoskopiya sahəsində bir sıra yeniliklərə imza atıb. Məsələn, məhz onun elmi işlərində diqqətə yetirilib ki, son dövrlərdə həyatın bütün sahələrində geniş tətbiq olunan nanomeriya məhz yarımkeçiricilərin biotibbi strukturlarla selektiv funksiyalaşmasının məhsulu olaraq, xəstəliklərin molekulyar səviyyədə aşkarlanması və diaqnostikası üçün geniş imkanlar yaradır. Professor Bayramovun elmi işləri təkcə Rusiya Federasiyasının deyil, həmçinin Avropa, ABŞ, İngiltərə və Almaniyanın qrant layihələri ilə dəstəklənib. Hazırda alim özü üçün doğma saydığı Sank-Peterburq Dövlət Politexnik Universitetində biofizika kafedrasının professorudur.

Baxış Bayramov Rusiya Təbiət elmləri Akademiysının akademiki, həmçinin xeyli sayda beynəlxalq elmi təşkilatların üzvüdür.

Oqtay Məmmədov -  1946-cı ildə Bakıda anadan olub. Uşaqlığı və məktəb illəri doğma şəhərdə keçib. 1962-ci ildə məktəbi bitirib və Rostov Dövlət Universitetinin “Tarix” fakültəsində ali təhsil almağa başlayıb. 1970-ci ildə Rostov Dövlət Universitetinin aspiranturasına daxil olub. 1972-ci ildə iqtisad elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə layiq görülüb. Aspiranturadan dərhal sonra siyasi iqtisadiyyat kafedrasında assistent kimi işləməyə başlayıb. 1973-cü ildə kafedranın dosenti seçilib. 1984-cü ildə “İstehsalat münasibətləri siyasi-iqtisadi araşdırma obyekti zəminində” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək, iqtisad elmləri doktoru alimlik dərəcəsini qazanıb.

Oqtay Məmmədov 1985-ci ilin may ayında Siyasi İqtisad kafedrasının müdiri seçilir. 1987-ci ildə professor elmi adına görülür. 1988-ci ildə Rostov Dövlət Universitetinin İctimai elmlər fakültəsinin dekanı vəzifəsinə təyin edilir. Onun rəhbərliyi ilə fakültədə “Qloballaşma və regionlaşma mərhələsində qarışıq iqtisadiyyat” adlı elmi məktəbi formalaşmışdır. Hazırda professor həm də “Tətbiqi makroiqtisadiyyat və iqtisadi siyasət” ixtisası üzrə magistratura şöbəsinin  yaradıcısı və rəhbəridir.

Professor Məmmədov 10 elmi monoqrafiyanın, 5 dərsliyin müəllifidir. 1990-2000-ci illər ərzində alimin “Müasir iqtisadiyyat” dərsliklər seriyası nəşr edilmişdir. O, Rusiyanın ən çox elmi məqaləsi dərc olunan alimləri sırasındadır. “Terra Ekonomicus” jurnalının baş redaktoru, “İqtisadiyyat elmləri” jurnalının redkollegiyasının üzvüdür. 2012-ci ildən Beynəlxalq Siyasi İqtisadiyyat assosiasiyasının Konqreslərinin koordinatoru kimi fəaliyyət göstərir.

Nifuzlu alim-soydaşımızın rəhbərliyi altında 70 nəfər namizədlik, 7 nəfər isə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib.

Ələddin Allahverdiyev - 1947-ci il tarixində Basarkeçər rayonunun Göyçə mahalının Kəsəmən kəndində anadan olub.

1964-cü ildə Bakı şəhərindəki 190 saylı orta məktəbi bitirib və Azərbaycan Dövlət Universitetinin (BDU) Mexanika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub. Üçüncü kursdan sonra təhsilini Lomonosov adına MDU-də davam etdirib. “Pyezoelektrik konstruksiyaların elektrofiziki parametrlərinin tədqiqi” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş və fizika-riyaziyyat elmləri namizədi elmi dərəcəsi alıb. 1974-cü ildə təyinatla SSRİ Elektron Sənayesi Nazirliyinin “FOTON” institutunda kiçik elmi işçi kimi fəaliyyətə başlamış, 1994 – cü ilə qədər bu institutda çalışmış, “Riyazi modelləşmə” şöbəsinin müdiri vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. 1994-1995-ci illərdə Rusiya-ABŞ müştərək "Qreen Star İnternational” şirkətində baş direktorun elm və istehsalat işləri üzrə müavini vəzifəsində çalışıb. 1995-1996-cı illərdə Zelenoqrad şəhər Orta və Kiçik Biznes müəssisələri Assosiasiyasının sədri vəzifəsini icra edib.  1996-cı ilin sentyabrında Moskva Dövlət Biznesi İdarəetmə Akademiyasını Ali və Tətbiqi Riyaziyyat kafedrasının müdiri və professoru seçilib. Paralel olaraq, 1997-1999-cu illərdə İqtisadiyyat və menecment fakültəsinin dekanı, 2000-ci ildən etibarən Tədris-metodika işləri üzrə prorektoru vəzifəsində çalışmışdır. Bu illər ərzində ali və tətbiqi riyaziyyat (riyaziyyatın iqtisadiyyatda və menecmentdə tətbiqinə aid) sahələrinə həsr olunmuş 24 monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitləri çap etdirmişdir. 2001-ci ildə Ələddin Allahverdiyevə professor elmi adı verilmişdir. Alimin rəhbərliyi ilə 7 nəfər namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.

Professor müxtəlif illərdə RF Ali Məktəblərinin Təhsil üzrə Prorektorları Şurasının, Moskva şəhəri Təhsil Departamentinin Koordinasiya Şurasının, MDB İA-nın Elmi Şurasının üzvü, həmin Akademiyanın Tədris-metodika Şurasının sədri vəzifələrində olmuşdur. Hal-hazırda “MİET” Milli Tədqiqat Universitetində professor, eyni zamanda tədris işləri üzrə prorektordur.

Ələddin Allahverdiyev 1970-ci illərdən İnstitutun baş nəzəriyyəçisi kimi akustoelektronika, tibb texnikası, müdafiə sənayesi və s. sahələrdə istifadə olunan cihaz və aparatların yaradılmasına həsr edilmiş 30-dan çox elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor işlərinin elmi rəhbəri və ya rəhbər müavini olmuşdur. Bu illərdə alimin tədqiqatları nəticəsində əldə edilmiş nəticələr və ixtiralar texnikanın ayrı-ayrı sahələrində - dünya okeanının və kosmik fəzanın tədqiqatında (sualtı qayıqlarda və tədqiqat gəmilərində, süni peyklərdə və kosmik gəmilərdə) geniş miqyasda istifadəsini tapmış, elektron, müdafiə və tibb sənayesi müəssisələrində tətbiq olunmuşdur. Məsələn, onun 04.09.1980-ci il və 06.10. 1982-ci ildə qeydə alınmış ixtiraları  dünya okeanında su altında hərəkət edən obyektlərin ayrı-ayrı xarakteristikalarını müəyyən etməyə imkan yaradıb. Onun rus dilində “Riyazi analiz” (iqtisadiyyat yönlü ixtisaslar üçün), “Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika”, “Xətti cəbr və analitik həndəsənin elementləri”, “Differensial tənliklər” dərslikləri Rusiya Federasiyası Ali Təhsil Nazirliyi tərəfindən iqtisad ixtisasları üçün dərslik kimi qəbul edilib.

Professor Allahverdiyev 450-dən çox monoqrafiya, ixtira, elmi məqalə, dərslik və dərs vəsaitinin müəllifidir.

Azərbaycanlı alim elm və təhsil sahəsində qazanılan uğurlara görə Ələddin Allahverdiyev dalbadal 4 il (2001-2004) Moskva şəhər hökumətinin təsis etdiyi "Moskva Qrantı" müsabiqəsinin laureatı adına və pul mükafatlarına layiq görülüb.

"Rusiya Federasiyasının ali peşə təhsilinin fəxri işçisi" fəxri adı, Ümumrusiya Sərgi Mərkəzinin qızıl medalı, "M.V. Lomonosov adına MDU-nun 250 illiyi" yubiley medalı ilə və digər çoxsaylı mükafatlarla təltiflənib.

Həsən Hüseynov -  1947-ci il 18 iyulda Ağstafa rayonu Qıraxkəsəmənli kəndində dünyaya gəlib. 1964-cü ildə doğma kəndində məktəbi bitirib, Azərbaycan Politexnik İnstitutunun Elektrotexnika fakültəsinə qəbul olunmuş, 1967-ci ildən sonra təhsilini Kalinin adına Leninqrad Dövlət Politexnik İnstitutunda  davam etdirir. 1970-ci ildə təyinatla “Qirikond” ETİ-na mühəndis göndərilən gənc mütəxəssis bir il sonra termorezistorlar hazırlayan laboratoriyanın müdiri vəzifəsinə təyin olunur. 1973-cü ildən  LPİ-nun Elektrik cihazları fakültəsində elmi işçi kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1982-ci ildə Patentləşdirmə və ixtiraçılıq üzrə elmi və mühəndis texniki işçilərinin ali dövlət ixtisasartırma kurslarını bitirir.

1993-cü ildə Həsən Hüseynov “Polimer-İzolit” Yoldaşlığı kiçik müəssisəni yaradır. Qurum 1997-ci ildən “PolimerElektroİzolit” ASC adlandırılır. Cəmiyyətin əsas işi təminatlı yüksək gərginlik cihazlarının hazırlanması idi. Azərbaycanlı mütəxəssis institutdakı elmi işi ilə bərabər həm də yaratdığı ASC-nin Baş direktoru vəzifəsini icra edir.

1995-ci ildə Həsən Hüseynov  “Elektrokeramika ETİ” adlı ASC-də şöbə müdiri, az sonra isə müəssisənin Elm və marketinqin idarəedilməsi şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilib.

1998-ci ildə Həsən Hüseynov yenidən doğma kafedrada aparıcı elmi işçi vəzifəsinə qayıdır, 2003-cü ildən isə universitetin nəzdindəki Hərbi-texniki Təhsil və Təhlükəsizlik institutunda eyni vəzifədə işləyir. “Elektrik cihazlarının yüksəkgərginlikli izolyasiyası” fənnindən dərs deyir. Bundan başqa, o həm də Peterburq Energetika İnstitutunda mühazirələr oxuyur.

Azərbaycanlı alim 200-dən çox elmi işin, o cümlədən 77 müəlliflik şəhadətnaməsi və ixtira patentinin müəllifidir. Hazırda onun elmi fəaliyyətinin nəticələri Azərbaycanın, Ukrayna, Rusiya, Çin, İran, Almaniya və digər ölkələrin energetika və elektrotexnika sənayesində tətbiq edilməkdədir.

Elmin Nuri