Dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan, işləyən, ölkəmizi yüksək səviyyədə təmsil edən kifayət qədər soydaşımız var.

AzEdu.az saytı Cənubi Koreyada müəllim kimi fəaliyyət göstərən həmyerlimiz Rövşən İbrahimovla müsahibəni təqdim edir.

- Rövşən müəllim, öncə özünüz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

- Bakıda ziyalı ailəsində anadan olmuşam. Ali təhsilimi Türkiyədə almışam. Həm bakalavr, həm magistr, həm də doktarantura pilləsi üzrə Ankara Universitetində oxumuşam. Universitetin siyasi elmlər fakültəsini bitirmişəm. Beynəlxalq münasibətlər üzrə mütəxəssisəm. İndiyə qədər istər Azərbaycanda, istərsə də digər ölkələrdə müxtəlif universitetlərdə dərs demişəm. Polşa, Almaniya, Böyük Britaniya, Qazaxıstan, Amerikada pedaqoq kimi fəaliyyətlərim olub. Cənubi Koreya mənim yeni təcrübəmdir. Artıq 3 ildir burdayam. Hanquk Xarici Dillər Universitetində regionşünaslıq üzrə həm bakalavr, həm də magistratura və doktarantura pilləsində dərslər deyirəm. Müxtəlif ölkələrdən olan tələbələrim var. Məsələn, Peru, Monqolustan, Özbəkistan və digər ölkələrdən olan tələbələrə dərs deyirəm. Əvvəllər Fransadan, İraqdan da tələbələrim olub.

- Müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərdiyinizi dediniz. Bəs Cənubi Koreya ilə yollarınız necə birləşdir?

- Azərbaycanda çox yaxşı bir dostum mənə mesaj göndərdi ki, Koreyada tədris vermək istəyərsənmi? Mən ümumiyyətlə Asiyanı sevən biriyəm. Qazaxıstanda da tədrislə məşğul olmuşam, amma düşündüm ki, bu, Koreyadakı təcrübədən üstün ola bilməz. Bu baxımdan dostumun təklifi ilə razılaşdım və universitetdəki məsul şəxslə əlaqə saxladım, sənədlərimi istədilər. Namizədlər çox olduğu üçün əlbəttə, öncə hər kəsi nəzərdən keçirdilər. Hər halda ölkə xaricindəki təcrübələrim, universitetlərdəki fəaliyyətim, o cümlədən 3 il Prezident yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzində xarici siyasət üzrə şöbənin müdiri olmağım, tədqiqatlarımın olmağı seçilməyimdə böyük rol oynadı. Koreyada mühüm əhəmiyyət daşıyan məsələlərdən biri tədqiqatdır.

- 3 ildir Koreyada fəaliyyət göstərirsiniz. Azərbaycana gəliş-gediş varmı, yoxsa yaşamınızı orda qurmusunuz?

- Bu müddət ərzində Azərbaycana yalnız bir dəfə gəlmişəm. Adətən mənim yaxınlarım Koreyaya gəlir. Asudə vaxtım olanda isə digər xarici ölkələrə səyahət etməyə çalışıram. Ümumiyyətlə, bu vaxt tətil çox olmur, həmin zamanlarda da işlər çox olur. Məsələn, qış tətilində dərs demək üçün qonşu şəhərə gedib-gəlməli oldum.

- Adət-ənənənin, mədəniyyətin fərqli olduğu ölkəyə uyğunlaşmaq necədir? Əsas çətinlikləriniz nə olub?

- Açığı, Koreyada heç bir çətinlik yaşamamışam. Düşünürəm ki, Koreyanın ənənəvi cəmiyyəti ilə Azərbaycanın ənənəvi cəmiyyəti arasında olduqca çox ortaq yönlər var. Təbii, Koreya xalqı müasir quruluş sistemindədir. Amma ənənəvi cəmiyyət - baxışlar, inanclar, ənənələr, streotiplər- bizimlə oxşardır. Onlar bundan xilas olmağa çalışırlar və bu istiqamətdə müəyyən dərəcədə uğurlu olublar. Biz isə hələki bu yolda yavaş-yavaş addım atırıq. Digər tərəfdən həyatımın yarısını ölkə xaricində keçirdiyim üçün çətinliklər yaşamadım. Məsələn, deyə bilərsiniz ki, yeməklər fərqlidir. Bura gəlmədən əvvəl çubuqlarla yeməyi bilirdim və onlardan məharətlə istifadə etdiyimə görə koreyalılar da təəccüblənirdilər. Artıq qloballaşan dünyada yaşayırıq və Asiya mətbəxi də hər yerdə mövcuddur. O cümlədən Azərbaycanda da Çin, yapon yeməkləri tapmaq olur. Hərçənd ölkəmizdə Koreya yeməklərinin olduğu restoranlar mövcud deyil. Bundan əlavə, burada acı yeməkləri çox yeyirlər. Mən də buna öyrəşmişəm. Məsələn, donuz əti Koreyada çox istifadə edilir. Buna baxmayaraq, özümə uyğun olan yeməkləri rahat tapa bilirəm və problem yaşamıram.

- Ümumiyyətlə, Koreyada yaşamaq çətindirmi?

- Bu yaxınlarda aparılan tədqiqatlara görə, Seul dünyada ən bahalı 7-ci şəhər hesab olundu. Əlbəttə, buradakı əhali də bu baxımdan çox rahat deyil. Tələbələrin əksəriyyəti saat hesablı işlər görürlər. Eyni zamanda burada gənclər ailədən kömək alsalar belə, daha müstəqil olmağa çalışırlar. Ona görə də ya gün ərzində, ya da həftəsonu restoranlarda, kafelərdə işləyirlər. Koreyadakı kafe və restoranlarda adətən peşəkar insanlar çalışmır. İşçilərin çoxu tələbələrdir. Saat hesablı iş qarşılığında minimum 7 dollar verilir. Bir tələbə 5-6 saat işləsə, 30-40 dollar qazanır. Məsələn, çalışdığım universitetdə bir günorta yeməyi təxminən 2 dollardır. Belə olduğu halda tələbələr qazandıqları həmin pulla bir neçə dəfə yemək yeyə bilər. Yenə də qazanılan pul tələbənin müəyyən ehtiyaclarını qarşılayır. Günlük 30-40 dollar o qədər də pis deyil.

- Azərbaycanlı tələbələriniz varmı?

- Bir neçə il bundan əvvəl azərbaycanlı tələbəm olub. Amma universitetimizdə də azərbaycanlı tələbələr mövcuddur. Bakıdakı “ADA” Universitetindən və Azərbaycan Dillər Universitetindən (ADU) bir semestrlik qonaq gələn tələbələrimiz var. Eyni zamanda, buradan koreyalı tələbələr Azərbaycana - əsasən “ADA”ya gedir. İkinci profil azərbaycanlı tələbələr isə magistrlərdir. Onları daha yaxşı tanıyıram. Hazırda isə tələbələrin sayı o qədər çox deyil.

- Koreyada nə qədər azərbaycanlı yaşayır və onlarla əlaqələriniz necədir?

- Koreyada təxminən 100-ə yaxın azərbaycanlı yaşayır. Böyük əksəriyyəti isə tələbələrdir. Dediyim kimi, burada uzun müddət qalanlar varsa, onlarla qalıcı münasibətlərimiz davam edir. Xüsusilə də səfirlik xətti ilə keçirilən müxtəlif tədbirlər olur və həmin vaxt biz bir araya gəlirik. O zaman azərbaycanlıların sayı məlum olur. Ümumiyyətlə, Seul çox böyük şəhərdir, 12 milyon əhalisi var. Bu o deməkdir ki, şəhər Azərbaycandan da böyükdür. Amma bir-birinə yaxın olan həmyerlilərimiz əlaqə yaradırlar, o cümlədən mən də.

- Koreyada təhsil almaq üçün sizdən kömək istəyən, müraciət edən azərbaycanlılar olubmu?

- Müraciət edənlər var, amma mənə ünvanladıqları sualları düzgün qurmurlar. Məsələn, məndən maliyyə sahəsi istiqamətində harada və necə təhsil ala biləcəklərini soruşurlar. Birincisi, mən maliyyə mütəxəssisi deyiləm və bu barədə heç bir məlumat verə bilmirəm. Təqaüd məsələləri ilə bağlı suallar veriləndə, həmin şəxsləri müvafiq qurumlara və ya şəxslərə yönləndirirəm. Bu barədə istər Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin saytında, istərsə də Koreya səfirliyinin saytında mütəmadi olaraq məlumatlar verilir. Yəni insanlar aydın olaraq nə istədiklərini biləndə və bu mənim sahəmə uyğun olanda sevə-sevə kömək edirəm. Məsələn, biri mühəndis olmaq üçün hansı universitetlərin uyğun olduğunu soruşur. Koreyada çox universitet var. Bunu araşdırmaq üçün gərək mən bütün işlərimi kənara atım. İnsanlarımız adətən öz öhdəliyinə düşən işləri başqalarına yükləmək istəyirlər. Nəticə etibarilə də istədiklərinə nail ola bilmirlər. İnternetdən istifadə edib məlumat yığa bilməyən insan xaricdə necə iş görəcək? Amma Koreyadakı ümumi vəziyyətlə bağlı suallar ünvanlayanlara bildiyim məlumatları detallı şəkildə izah etməyə çalışıram.

- Koreya və Azərbaycan təhsili arasında fərqlərin olduğu bəllidir. Ümumi olaraq oradakı təhsil necədir?

- Koreyadakı təhsil ağırdır desəm, daha düzgün olar. Məsələn, bizim yanımızda lisey var. Şagirdlər səhər 7-8-də məktəbə gedir və axşam saat 10-da çıxırlar. Məktəb xaricində Koreyada dərs hazırlamaq üçün xüsusi yerlər mövcuddur. Şagirdlər də istədikləri universitetlərə qəbul olunmaq məqsədilə həmin yerlərə gedirlər. Yəni çox ağır şəraitdir. O cümlədən Koreyada təhsil həm də əzbərçilik üzərində qurulub. Bu baxımdan ölkə öz təhsil strukturlarını yenidən gözdən keçirir. Çünki bu cür təhsilin verimliliyi aşağıdır. Tələbələr universiteti qazandıqdan sonra orta məktəbdə öyrəndiklərini unudurlar. Universitetlərdə də bir çox fakültələrdə hələ də əzbərçilik hakimdir. Son illər Koreya ictimai fənlərə diqqət yetirməyə çalışır. Əvvəllər texniki fənlərə üstünlük verirdilər və bu istiqamətdə kifayət qədər ciddi uğurlar əldə ediblər. Onlar artıq Koreyanın sonrakı iqtisadi inkişafı üçün ictimai-sosial fənlərin önəmli olduğunu dərk edirlər. Koreyalı tələbələr bizim tələbələrdən fərqli olaraq oturub dərs çalışa bilirlər. Burada kitabxanalar 24 saat fəaliyyət göstərir. Yalnız imtahanqabağı deyil, semestr ərzində belə tələbələri kitabxanada tapmaq mümkündür. Yəni oturqanlıq qabiliyyətləri çox yaxşıdır. Və bunun hesabına onlar istədiklərinə nail ola bilirlər.

- Son illər Azərbaycanda Koreya dilinə xüsusi maraq yaranıb. Necə düşünürsünüz, bu dil kütləvilik qazana bilərmi?

- İnanmıram, Koreya dili beynəlmiləl dil olsun. Ancaq Azərbaycanla yanaşı, digər ölkələrdə də bu dilə maraq artıb. Bilirsiniz, hazırda dünyada “Koreya dalğası” mövcuddur. Yəni onların serialları, K-pop dedikləri Koreya musiqiləri, geyim tərzləri getdikcə populyarlaşdığı üçün onları təqlid etməyə çalışırlar və ardınca da dili öyrənirlər. Bildiyim qədərilə Azərbaycanda da Koreya dili kursları açılır, gənclər öyrənməyə çalışır. Lakin əksər gənclər dili danışıq səviyyəsində öyrənir, daha dərinə getmirlər. Koreya dili o qədər asan dil deyil, mürəkkəbdir. Düzdür, Azərbaycan dili də, Koreya dili də eyni dil ailəsinə (Altay) aiddir. Amma onların özünəməxsus qrammatikası, söz, cümlə və dil quruluşu mövcuddur. Bu, biz az məsələni mürəkkəbləşdirir. Böyük kütlə Koreya dilinə maraq göstərsə də, bu dilin universal olacağının göstəricisi deyil.

- Maraqlıdır ki, Koreyada əhali arasında keçirilən sorğularda Cənubi Qafqaz regionu ilə bağlı suallar verilən zaman Azərbaycanı tanımayan, hətta adını belə eşitməyənlər çoxluq təşkil edir. Bu istiqamətdə sizin müşahidələriniz necədir?

- Azərbaycanın Koreyada tanınmaması çox təbiidir. Lakin gənclərlə həmsöhbət olan zaman aralarında tanıyanların olduğunu da görürəm. Hətta türkiyəli tələbə əlində Azərbaycan bayrağı ilə universitetimizdə sorğu keçirdi və tələbələrin çoxu ölkəmizin adını bildi. Bu olduqca yüksək göstəricidir. Tələbələrin əgər 25 faizi Azərbaycanı tanıya bilirsə, ölkəmizin varlığından xəbərdardılarsa, bu, böyük rəqəmdir. Lakin bizim çox sıx əlaqələrimiz yoxdur, ona görə də koreyalıların tanımamaları normaldır. Ancaq son bir-iki həftə ərzində Koreya mətbuatında Cənubi Qafqaz, xüsusilə də Azərbaycanla bağlı silsilə yazılar yayımlandı. Ölkəmiz daha çox turizm baxımdan təqdim olunurdu. Ola bilsin ki, koreyalı blogerlər Azərbaycana dəvət edilib, hansısa turizm sərgisində iştirak ediblər. Məşhur koreyalı blogerlər ölkəmiz haqqında çox gözəl məqalələr yazıblar. O cümlədən buradakı turizm şirkətləri əhaliyə Cənubi Qafqaz regionunu da təklif edirlər. Amma bu, təkcə Azərbaycanı deyil, Ermənistan və Gürcüstanı da əhatə edir. Lakin Koreyadan Azərbaycana birbaşa uçuş olmadığı üçün onların ölkəmizə səyahəti kütləvi hal almayıb və bunu gözləmək çətindir.

- Cənubi Koreyada Azərbaycan diasporu fəaliyyət göstərirmi?

- Bir neçə il bundan öncə tələbələr tərəfindən burada “Buta” cəmiyyəti qurulub. Onlar ölkəmiz üçün önəmli tarixlərdə küçələrdə yürüyüş keçirirlər, təqdimat edirlər, Azərbaycan barəsində məlumat verirlər. Düzdür, onların fəaliyyəti bir qədər səngidi. Amma bildiyim qədərilə “Buta” təşkilatı hələ də mövcuddur.

- Bu gün Azərbaycanın əsas problemi Dağlıq Qarabağdır. Bu baxımdan Koreyada təliğat xarakterli hansısa addımlar atılırmı? Ümumiyyətlə, siz özünüz də tələbələrlə həmsöhbət olduğunuz zaman bu barədə onlara məlumat verirsinizmi?

- Təbii, məlumat verirəm. Tələbələr həmçinin regionşünaslıq üzrə təhsil aldıqları üçün regiona gedib tədqiqatlar aparırlar. Dərslərimizdə də Dağlıq Qarabağ məsələsi müzakirə olunur. Hətta mənim bir neçə tələbəm bu barədə elmi iş də yazıb. Ümumiyyətlə, Koreyada dərc olunan, Dağlıq Qarabağ barəsində oxuduğum yazılar Azərbaycan mövqelidir. Yəni onlar məqalələrdə həmin ərazini Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları kimi göstərirlər. Bu baxımdan bizim səfirliyimiz də böyük rol oynayır. Eyni zamanda, Azərbaycanın Cəbuni Koreya ilə münasibətləri əhəmiyyət kəsb edir. Burada tədqiqatlarda Azərbaycan yönümlü baxışlar formalaşır və bu çox müsbət məsələdir. Çünki ümumən Koreya neytral mövqe saxlamağa çalışır. Buna baxmayaraq, Bakıda Koreya səfirliyi olsa da, İrəvanda yoxdur. İrəvanda səfirliyin olmaması yalnız Ermənistanın əhəmiyyətinin az olmasından irəli gəlmir. Eyni zamanda, Azərbaycanın Ermənistana qarşı həssasiyyətini başa düşən Koreya hazırda Ermənistanda səfirlik açmağa tələsmir.

- Maraqlıdır, Cənubi Koreyada yerli əhalinin Şimali Koreyaya münasibəti necədir? Hər iki ölkənin birləşməsini istəyirlərmi?

- Onların Şimali Koreyaya münasibət neytraldır. Xüsusilə də gənc nəslin cənub və şimal arasında baş verən hadisələrə böyük marağı yoxdur. Çünki onlar çox yaxşı başa düşürlər, iki ölkə birləşdiyi halda ciddi maliyyə problemləri olacaq. Məsələn, burada tədqiqatlar aparmışdıq, gənclərin 83 faizi iki Koreyanın birləşməsini istəmir. Onlar fikirləşirlər ki, hər iki dövlət birləşdiyi halda iqtisadiyyata böyük yük düşəcək, ölkələri bərpa etməkdən ötrü maaşlarından əlavə vergi tutulacaq. Cənubi Koreyada hazırda gənclər arasında işsizlik problemi var. Onlar öz gələcəkləri üçün çox narahatdırlar, rəqabət yüksəkdir. Bu baxımdan yerli əhali Cənubi və Şimali Koreyanın birləşməsini istəmir.

- Koreyalı ilə ailə həyatı quran azərbaycanlılara rast gəlmisinizmi? Onların ailə modeli necədir?

- Şəxsən tanımasam da, bir azərbaycanlının koreyalı qızla ailə həyatı qurduğunu eşitmişəm və onlar uzun müddətdir ailələlidirlər, 3 uşaqları var. Ümumiyyətlə koreyalıların ailə modeli bizimki ilə çox oxşardır. Hətta burada oğlan tərəfi ev almalıdır, qız evi onu mebellə doldurmalıdır. Yəni bizdəki kimi burada da cehizə bənzər anlayış var. Həmçinin toylarımız da bənzəyir. Həm yemək, həm də pul toplamaq adətləri mövcuddur. Bundan əlavə, toydan öncəki proseslər də oxşardır. Sadəcə koreyalılar evdə çox yemək bişirmirlər. Həm xanım, həm də bəy işlədiyi üçün ev işlərini bölürlər. Ya da yeməklərini restoranlarda yeyirlər. Hətta işləri uzun çəkdiyi halda ailə üzvləri yeməklərini ayrı-ayrı yeyə bilirlər.

- Rövşən müəllim, yaxın gələcək üçün planlarınız nələrdir? Koreyadakı fəaliyyətinizi davam etdirəcəksinizmi?

- Hələki burada görüləcək işlərim çoxdur. Amma şübhəsiz ki, Azərbaycana qayıdacam. Sadəcə, məsələnin geci-tezi var. Koreyada öyrənəcəyim və paylaşacağım şeylərin çox olduğunu düşünürəm. Buradakı mühit və şərait məni qane edir. Hazırda Koreya mənim üçün reallıqdır.

Günay Rəsulqızı