“Azərbaycan Respublikasının 2026-cı il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı bildirilib ki, təhsil və elm sahəsinə 5,2 milyard manat vəsait ayrılır ki, bu da 2024-cü ilin icra göstəriciləri ilə müqayisədə 658 milyon manat çoxdur.
Dövlət büdcəsindən elm və təhsil sahəsinə ayrılan vəsaitin ötən illərlə müqayisədə artması məktəb və ali təhsil müəssisələrinin də inkişafına güclü təkan verəcək.
Bu vəsaitin təhsilin əsasən hansı istiqamətlərinə yönləndirilməsi və təhsil müəssisələrinin maddi-texniki imkanlarını necə yaxşılaşdıracağı ilə bağlı Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin deputatı Elçin Mirzəbəyli AzEdu.az-a açıqlama verib.
"2026-cı il üçün dövlət büdcəsindən təhsil və elm sahəsinə 5,2 milyard manat vəsaitin ayrılması ölkənin insan kapitalına yatırım strategiyasının ardıcıl şəkildə gücləndirildiyini göstərir. Bu məbləğ 2024-cü ilin icrası ilə müqayisədə 658 milyon manat çoxdur və son illərin büdcə dinamikasına uyğun olaraq təhsil sektorunun davamlı prioritet olaraq saxlanıldığını təsdiqləyir. Artıq həm struktur islahatlarının dərinləşdirilməsi, həm də rəqabətqabiliyyətli kadr hazırlığı prosesinin genişləndirilməsi məqsədinə xidmət edir.
Ayrılan vəsaitin istiqamətləri bir neçə əsas sahədə cəmlənir. İlk növbədə, məktəbəqədər və erkən təhsilin genişləndirilməsi diqqət çəkir. Beşyaşlı uşaqlar üçün təhsil imkanlarının artırılmasına xüsusi vəsaitin ayrılması erkən inkişafın gələcək təhsil nəticələrinə birbaşa təsirini nəzərə alaraq, sosial inklüzivlik baxımından mühüm addımdır. Bu, həm də regionlarda məktəbəqədər təhsil şəbəkəsinin yenilənməsi üçün yeni imkanlar yaradır".
Maddi-texniki bazanın gücləndirilməsi növbəti əsas istiqamətdir:
"Məktəblərin, ali təhsil müəssisələrinin laboratoriyalarının yenilənməsi, müasir avadanlıqlarla təminatı, rəqəmsal təlim mühitlərinin qurulması ayrılan vəsaitin əhəmiyyətli hissəsini təşkil edəcək. Bu tədbirlər xüsusilə azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən genişmiqyaslı yenidənqurma prosesinin tərkib hissəsidir. “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində də müasir təhsil infrastrukturu qurulması həmin bölgələrdə sosial-iqtisadi həyatın bərpasında mühüm rol oynayır.
Ali təhsil və təqaüd siyasəti üzrə də ciddi addımların atılması nəzərdə tutulur. Dövlət sifarişi üzrə təhsil alan tələbələrin sayının artırılması, sosial həssas qruplar üçün təqaüd və güzəştlərin genişləndirilməsi təhsil əlçatanlığını təmin edən mexanizmlərdir. Bu, həm sosial ədalət prinsipinin, həm də bilikli və ixtisaslı kadrların hazırlığının təmin edilməsi baxımından vacibdir.
Peşə təhsili və müəllimlərin ixtisasartırma proqramlarının gücləndirilməsi əmək bazarının tələblərinə uyğunlaşma prosesində mühüm rol oynayacaq. Rəqəmsallaşma, yeni texnologiyaların mənimsənilməsi və davamlı peşəkar inkişaf gələcək əmək məhsuldarlığının əsas şərtlərindəndir. Bu istiqamətdə ayrılan vəsait həm ümumi təhsil keyfiyyətinə, həm də iqtisadiyyatın yüksək ixtisas tələb edən sahələrinə kadr hazırlığına töhfə vermiş olacaq.
Elmi-tədqiqat fəaliyyətinə dəstəyin genişlənməsi ali məktəblərin və elmi institutların innovasiya potensialını artıracaq. Elmi laboratoriyaların yenilənməsi, qrant layihələrinin maliyyələşdirilməsi və doktorantura pilləsində yeni imkanların yaradılması tədqiqat mühitini gücləndirməklə yanaşı, universitetlərarası rəqabəti də stimullaşdıracaq.
Bu artımın təhsilalanlar üçün yaratdığı imkanlar genişdir. Sosial təbəqədən asılı olmayaraq, ali və orta ixtisas təhsilinə çıxış imkanları genişlənəcək, maddi-texniki avadanlıqların yenilənməsi praktiki təlim keyfiyyətini artıracaq, rəqəmsal platformalar isə bilik əldə etmə prosesini daha çevik və əlçatan edəcək.
Lakin ayrılan vəsaitin effektivliyi yalnız büdcə artımı ilə yox, həm də düzgün idarəetmə mexanizmləri ilə ölçüləcək. Layihələrin icrasında şəffaflıq, resursların təyinatı üzrə xərclənməsi, regionlar arasında balansın qorunması və müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi bu investisiyaların real nəticələrə çevrilməsi üçün əsas şərtlərdir. Eyni zamanda, nəticələrin ölçülməsi üçün konkret indikatorların müəyyənləşdirilməsi və mütəmadi monitorinq təhsil sistemində keyfiyyət artımının davamlılığını təmin edəcək.
Bu mənzərə göstərir ki, 2026-cı ilin büdcəsində təhsil və elmə ayrılan vəsait təkcə maliyyə göstəricisi deyil, həm də Azərbaycanın uzunmüddətli inkişaf strategiyasının mühüm hissəsidir".
Aysel Məmmədli
