Sianid turşusunun insan sağlamlığına, ekologiyaya ziyan vurub-vurmadığı hazırda müzakirə olunmaqdadır.

AzEdu.az Fransanın elmi dərgisi olan “Futura-sciences.com”a istinadən xəbər verir ki, sianid şiddətli və təsirli bir zəhərdir. Dərgi yazır:

"İnsan qədim dövrlərdən bəri zəhərlərdən istifadə edir. Bu zəhərlər bitki, göbələk, heyvanlar, mikroorqanizmlərdən də alınır. Bəziləri bəzən dərman hazırlamaq üçün də istifadə olunur. Heç kimə sirr deyil ki, kimyəvi silahların hazırlanmasında da müxtəlif zəhərlərdən istifadə olunur. Bu işdə də sianidin “böyük rolu” var.

Hətta müəyyən meyvələrdə olan sianid ölümə səbəb olan, təsirli zəhərdir. Həqiqətən, bir stəkan içkiyə tökülən yalnız 200 mq kalium sianid bir dəqiqədən az müddətdə öldürmək üçün kifayətdir.

Sianidin kimyəvi tərkibi nədən ibarətdir?

Sianid ionu qaz halında hidrogen siyanid (formula HCN) şəklində və ya hidrosiyan turşusunun sulu məhlulunun duzu kimi meydana gəldiyi zaman son dərəcə zəhərli olur. Bu hidrosian turşusunun duzu, kalium və ya natrium siyanid (formula KCN), ümumiyyətlə "siyanür" adlanır.
Sianid ionları mitoxondrial sitokrom C oksidazları kimi müəyyən fermentlərdə mövcud olan dəmirə bağlana bilər. Bu, hüceyrə tənəffüsünün tıxanmasına səbəb olur.

Kobalt duzu sianid antidotudur: o, böyrəklər tərəfindən xaric edilən bir birləşmə yaratmaq üçün sianid ionu ilə birləşərək xelatlaşdırıcı agent kimi çıxış edir. Avropada ən çox satılan kobalt əsaslı antidot “Kelocyanor”dur.

Sianid badam, şaftalı çuxurları, gavalı, albalı və ərik kimi bəzi meyvələrdə mövcuddur. Qədim dövrlərdə sianid əldə etmək üçün şaftalı və badam daşları əzilirdi. Bu zəhəri xarakterik acı badam qoxusu ilə aşkar etmək olar.

Sianid xəstəliyinin simptomları...

Aşağı dozada sianidin qəbulu baş ağrısı, başgicəllənmə, qusma və ürək döyüntüsünə səbəb olur. Böyük dozada zəhərlənmə sürətli ölümə yol açır. Bu, qıcolmalara, qan təzyiqinin artması və ürək çatışmazlığına, tənəffüs problemlərinə səbəb olur. Daha sonra yaddaş itkisi və nəticədə ölümə aparır".

Sianidlə zəhərlənən məşhurlar: Rasputindən Hitlerə qədər...

Rusiyada məşhur keşiş Qriqori Rasputin sianidlə zəhərlənmədən sağ çıxıb. Onun öldürülməsi diqqətlə planlaşdırılmışdı. Rasputin şirniyyat və spirtdən çox istifadə edirmiş. Rasmutin nahara dəvət olunub, ona verilən tort və şərab bir doza sianidlə çirkləndirilib, lakin keşiş zəhərlənmədən “yıxılmayıb”. Bu, sianidin əlavə edildiyi tortların şəkərlə təması ilə izah edilə bilər: şəkər və sianid orqanizm tərəfindən xaric edilən qeyri-toksik birləşmələr əmələ gətirə bilərdi.

1920-ci illərdən ABŞ-da sianid dustaqxanalarda məhbusları səssiz şəkildə öldürmək üçün istifadə olunurdu. Ancaq bu üsul çox ağrılı və qəddar hesab edildiyi üçün ondan imtina edildi. Bu zəhər həm də nasistlərin məhvetmə düşərgələrinin qaz kameralarında, sianidlə hopdurulmuş “silikagel” toplarından ibarət insektisid olan “Ziklon B” şəklində istifadə edilib.

İkinci Dünya Müharibəsinin sonunda bir neçə nasist (o cümlədən Rommel, Hitler, Qoebbels, Himmler və Qoerinq) özlərini öldürmək üçün sianiddən istifadə ediblər.