Okullarda KSQ ve BSQ'lerin uygulanması hala öğretmenlerin memnuniyetsizliğine neden olmaktadır. Bu tür şikayetlere sosyal medyada sıkça rastlamaktayız. Öğretmenlerin görüşüne göre, bu summatif değerlendirmeler ders sürecinde ek zaman kaybına yol açmaktadır.
Peki, eğer KSQ ve BSQ'ler iptal edilirse, onların yerine hangi değerlendirme modeli uygulanabilir?
AzEdu.az'a konuyla ilgili "Yılın Genç Öğretmeni" yarışmasının galibi Təranə Nuriyeva görüşlerini paylaştı.
Mülakatçımız, değerlendirmenin öğretimin ayrılmaz bir parçası olarak doğru planlandığı takdirde, bunun ek zaman kaybına değil, öğrenmeyi destekleyen bir aşamaya dönüştüğünü belirtmiştir:
“Okullarda uygulanan KSQ (Küçük Summatif Değerlendirme) ve BSQ (Büyük Summatif Değerlendirme) ile ilgili son yıllarda çeşitli tartışmalar yapılmaktadır. Öğretmenlerin bir kısmı bu değerlendirmelerin çok zaman aldığını ve ders sürecini yavaşlattığını düşünmektedir. Diğerleri ise bu değerlendirmelerin öğrencinin bilgi seviyesini objektif olarak ölçmek için önemli olduğunu düşünmektedir. Aslında, bu meseleyi yalnızca ‘zaman kaybı’ olarak değerlendirmek doğru değildir. Eğer değerlendirme öğretimin ayrılmaz bir parçası olarak doğru planlanırsa, o zaman ek zaman kaybına neden olmaz, aksine, öğrenmeyi destekleyen önemli bir aşamaya dönüşür".
KSQ ve BSQ dersin sonunda ek bir iş olarak değil, öğrenmeyi ölçmek ve öğretmene sonraki derslerin planlanmasında yön vermek amacını taşır:
“Bu süreç derse ayrılan toplam süreden fazla zaman almaz, çünkü değerlendirme öğretim planında önceden öngörülmüştür. Summatif değerlendirmeler öğretmene geri bildirim imkanı sunar. Öğretmen bu sonuçlar aracılığıyla hangi konuların öğrenildiğini, hangilerinin ise ek açıklama ve destek gerektirdiğini belirler. Bu da sonraki derslerin verimliliğini artırır ve tekrara ayrılan zamanı azaltır".
Eğer gelecekte KSQ ve BSQ'lerin formatı değiştirilirse, onların yerine formatif değerlendirme, portfolyolar, proje tabanlı değerlendirme ve dijital değerlendirme gibi modeller uygulanabilir:
“Summatif değerlendirmeler öğrencilerde öğrenme sorumluluğunu oluşturur. Öğrenciler, öğrendikleri bilgi ve becerilerin belirli aşamalarda kontrol edileceğini bilirler, bu ise onlarda sürekli öğrenme alışkanlığı yaratır. Bu anlamda değerlendirme öğrenci için ek bir stres değil, gelişim için bir motivasyon aracıdır.
Dünya deneyimi de göstermektedir ki, değerlendirmeyi tamamen kaldırmak değil, onun şeklini değiştirmek daha uygun olacaktır. Örneğin, Finlandiya, Estonya ve Kanada gibi ülkelerde summatif değerlendirme sistemleri tamamen kaldırılmamış, sadece test tabanlı yaklaşımdan süreç odaklı ve gelişim tabanlı değerlendirmeye geçilmiştir. Orada değerlendirme sınav olarak değil, öğrenme sürecinin bir parçası olarak kabul edilir".
Azerbaycan'da da summatif değerlendirme sistemini daha esnek ve sürece entegre edilmiş bir şekilde uygulamak mümkündür:
“Eğer gelecekte KSQ ve BSQ'lerin formatı değiştirilirse, onların yerine formatif değerlendirme, portfolyolar, proje tabanlı değerlendirme ve dijital değerlendirme gibi modeller uygulanabilir. Formatif değerlendirme öğrencinin günlük faaliyetlerine, cevaplarına ve proje çalışmalarına dayanır, öğretmen anında geri bildirim verir ve sonraki dersleri buna uygun planlar. Portfolyolar ise öğrencinin yıl boyunca topladığı çalışma örnekleri aracılığıyla onun gelişimini izlemeye imkan tanır. Proje tabanlı değerlendirme, gerçek problemlerin çözümüne yönelik faaliyetlerle bilgi ve becerileri birleştirir. Dijital ve yapay zeka tabanlı değerlendirme ise öğretmenin yükünü azaltarak kişiselleştirilmiş sonuçlar sunar.
Tüm bu yaklaşımlar göstermektedir ki, KSQ ve BSQ'lerin tamamen kaldırılması eğitimin kalitesini otomatik olarak artırmayacaktır. Asıl amaç, onların şeklini değiştirmek, öğrenmeyi izlemeye ve gelişimi desteklemeye yöneltmektir. Eğer değerlendirme süreci öğrenmenin doğal bir parçası olarak kabul edilirse, bu ne öğretmen ne de öğrenci için ek bir yük ve zaman kaybı sayılmaz.
Sonuç olarak, amaç sadece not vermek değil, öğrenmeyi izlemek, gelişimi desteklemek ve her bir öğrencinin potansiyelini ortaya çıkarmak olmalıdır. Yalnızca bu durumda değerlendirme eğitimin ayrılmaz ve faydalı bir parçasına dönüşebilir".
