Özünə inam insana öz bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirməyə, özünü adekvat və düzgün ifadə etməyə, bədən dilindən düzgün istifadəyə kömək edir. Özünə inam fərdiləşməni dəstəkləyir və insanın çətinliklər qarşısında həll yönümlü yanaşmasını və təslim olmaq əvəzinə dərs almasını təmin edir.

Xoşbəxt və uğurlu gələcək və işimizə dəyər verə bilmək üçün özümüzə uyğun bir karyera seçməliyik. Ancaq özümüzə inamsızlıq uğurlu və xoşbəxt olacağımız peşəni tapmağımıza mane ola bilər. Özümüzə inamsızlığımız ucbatından risk etməkdən qorxaraq bədbəxt və uğursuz olacağımız bir seçim də edə bilərik.

AzEdu.az bu yazıda, şagirdlərin uğur qazanması üçün özünə inamın faydalarını və onu necə inkişaf etdirə biləcəyini aydınlaşdırıb.

Bəzi alimlərin inkişaf modelinə görə, uşağın dünyaya gəldiyi ilk 2 il özünə inamın inkişafı üçün çox dəyərlidir. Körpənin qeyd-şərtsiz sevgi, özünə qulluq, qidalanma və qorunma kimi əsas ehtiyaclarının həyatının ilk illərində ardıcıl və vaxtında qarşılanması uşağın özünü qavrayışına təsir edir. Bu dövrdə əsas qayğı göstərən şəxslə (əsasən ana ilə) qurulan inam münasibəti də sonrakı yaşlarda fərdin başqaları ilə münasibətinin dərəcəsini müəyyən edir. Ana ilə qurulan güvən və ya inamsızlıq əlaqəsi başqalarının uşaq üçün nə qədər etibarlı olduğunu müəyyən edir.

Bəs özünə inamı necə inkişaf etdirmək olar? Ailələr uşaqlarının məktəbdə uğur qazanması üçün nə edə bilər?

Uşağınıza məsuliyyət verin

Uşağa həyatın ilk illərindən yaşa uyğun vəzifələr verilməlidir. Uşaq neçə yaşında olursa olsun, yerinə yetirilməli olan vəzifələrin olduğunu öyrənməlidir. Otağını təmizləmək, paltarını dəyişmək, yemək yemək, dişlərini fırçalamaq ilk illərdə vəzifələr olsa da, cib pulunu idarə etmək, ev işlərini görmək, ev işlərinə kömək etmək sonrakı illərdə məsuliyyət ola bilər. Ailələr uşaqlarına yaşına və ətraf mühit şəraitinə uyğun olaraq cib pulu verməlidir ki, həm məsuliyyət daşısınlar, həm də özlərini təhlükəsiz hiss etsinlər. Məsuliyyət hissi ilə böyüyən uşaqlar qarşılaşdıqları çətinliklərə daha həll yönümlü yanaşırlar.

Uşaqlara cəza vermək əvəzinə problem həll etmə bacarıqlarını öyrədin

Fiziki və emosional cəzalar təkcə özünə inamın inkişafına xələl gətirmir, həm də insanın xətalarından qorxmasına, hətta zərər görməmək üçün yalan danışmasına səbəb olur. Səhvləri cəzalandırmaq əvəzinə səhvlərin səbəbləri birlikdə qiymətləndirilməli, təkrarlanmamaq üçün nələr edilə biləcəyi müzakirə edilməli, sağlam problem həll etmə bacarıqları qazanılmalıdır. Səhvləri şəxsiyyətin dəyərini azaldan amillər kimi deyil, özünü inkişaf etdirmə və həyata keçirmə prosesində imkanlar kimi qiymətləndirilməlidir.

Qərar vermək və özünü ifadə etmək imkanı verin

Ailələr özlərinə inamın inkişafı üçün uşaqlarına hisslərini ifadə etmələrinə və təcrübələrini bölüşmələrinə imkan verməlidirlər. Daha çox utancaq uşaqlar bu mövzuda təşviq edilməlidir. Ailənin duyğularını, düşüncələrini və gözləntilərini birlikdə danışa bilməsi uşağa öz fikirlərini ifadə edə biləcəyinə dair əminlik yaradacaq. Ailə uşağın seçim və qərarlarını dinləməli və istiqamətləndirməlidir.

Özünə inamın inkişafı üçün məktəb və ailə qarşılıqlı əlaqədə olmalıdır

Özünə inamın qazanılmasında ailənin rolu kifayət qədər böyük olsa da, bunun formalaşmasında və ya zədələnməsində məktəb mühitinin də rolu ola bilər. Əgər ailə özünə inamın inkişafında üzərinə düşəni edirsə, lakin uşaq məktəbdə özünə inamını dəstəkləyəcək mühit tapa bilmirsə, ailə məktəblə əlaqə saxlamalıdır. Uşağın özünü ifadə edə bilməməsinə səbəb olan məktəb mədəniyyəti, həmyaşıdların təzyiqi, fiziki şərait və ya müəllim olması qiymətləndirilməlidir. Əgər uşağın özünə inamına təsir edən mənfi hallar varsa, onu yaxşılaşdırmaq üçün səy göstərilməlidir. Əgər şagirdin yaşadığı məktəblə bağlı fərdi problem yaranarsa, bu məsələ ilə bağlı rəhbərlik bölməsi şagirdlə işləməlidir. Müəllimlər şagirdi həvəsləndirmək üçün məktəb və sinif üçün məsuliyyətlər verməlidirlər. Vaxt keçdikcə, uşağın özünə inamı məktəb mühitində də yaxşılaşacaq və onun ehtiyatsızlığı aradan qalxacaq.