Ali təhsil müəssisələrində bir sıra ixtisaslar istisna olmaqla digər tələbələrin təcrübə müddəti axırıncı kursun son semestrinə təsadüf edir. Onlar bir semestr ərzində sahələri üzrə təcrübi biliklərə yiyələnirlər.

Bəs görəsən, tələbələr 1 semestr ərzində seçdikləri sahə üzrə lazımi təcrübələri toplaya bilirlərmi? Xarici ölkələrin təcrübələrində bu barədə nələr mövcuddur?

Mövzu ilə əlaqədar təhsil eksperti Elçin Süleymanlı AzEdu.az-a açıqlama verib.

Ekspert bildirib ki, universitetlərin təcrübə müddətləri əvvəlki illərdə II və III kursun sonunda 4 həftəlik təşkil olunurdu: “Bu üsul effektiv hesab olmurdu. Müəssisələr yay rejiminə keçdiyi üçün bəzi yerlərdə təmir işləri gedirdi. Həmçinin professor-müəllim heyətinin yay tətilində olmağından dolayı tələbələrin təcrübə müddəti formal xarakter daşıyırdı.

Son illərdəki təhsil proqramlarındakı dəyişikliklə təcrübə müddəti 8-ci semestrdə 14 həftəlik təşkil olunur”.

Ekspert qeyd edib ki, əksər inkişaf etmiş ölkələrdə də son semestrdə tələbələr istehsal təcrübəsinə yollanır: “Təcrübələrə əsasən tələbələr nəzəri bilikləri qavradıqdan sonra praktikaya yönəlməkləri daha əlverişli hesab olunur.  Əvvəlki illərə nəzərən son semestr təcrübəyə yönələn tələbələr daha ciddi rejimdə çalışırlar. Çoxsaylı müşahidələrə əsasən deyə bilərəm ki, istehsalat təcrübəsində olan tələbələrin bir çoxu həmin müəssisədə daimiləşərək fəaliyyətlərinə davam ediblər. Düşünürəm ki, 3 aylıq müddətdə iş yerləri gələcək kadrlar üçün  bacarıqlı tələbələri asanlıqla seçə bilərlər”.

E.Süleymanlı vurğulayıb ki, təcrübə müddətinin uzadılması işlə təmin olunmanı asanlaşdıra bilər: “Düşünürəm ki, ən az üç aylıq müddətdə nəzəri biliklərin praktikada tətbiqi mütləqdir. Xüsusi ilə tətbiqi sahələrdə təcrübəyə daha çox ehtiyac var. Təcrübə müddətinin uzadılması həm tələbələr üçün həm də iş yerlərinin gələcək kadrları seçməsində müstəsna rol oynayar.”

Müsahibimiz təklif edib ki, istehsalat təcrübəsində tələbələrə müəyyən məvaciblər verilə bilər: “ Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq bəzi ölkələrdə istehsalat təcrübəsinə yönələn tələbələrə müəssisə tərəfindən müəyyən ödənişlər verilərək, həmin müddət işçinin iş stajına əlavə edilir”.

Müəssisələr istehsalat təcrübəsi üçün bəzən işçi kontingenti ayırmırmağa maraqlı deyillər: “Müəssisələr təcrübəçiləri qəbul etməyə çox da maraqlı deyillər. Bu mexanizmi təkmilləşdirmək lazımdır. Düşünürəm ki, təcrübə üçün iş yerlərinə bir qədər dəstək verilə bilər, həmçinin universitet müəssisə əməkdaşlığında əvvəlcədən müəyyənləşdirilməlidir ki, hansı müəssisədə hər il neçə tələbə təcrübə keçəcək. Sovet dövründə bu proses vahid sistemdə olduğu üçün mexanizm tətbiq etmək daha rahat idi. Ancaq indiki özəl şirkətlər dövlətin yönəldirməsinə dəqiqliklə riayət etməyə bilirlər. Çünki müəssisə təcrübəçi qəbul etməkdə sərbəst hüquqludur”.  

Düşünürəm ki, qanunvericilikdə müəyyən təkmilləşdirmələr edilə bilər: “Qanunvericiliyə müəssisələrin sosial məsuliyyət proqramı daxil edilməlidir. Bununla əlaqəli effektiv təcrüəblərə nəzər salsaq görərik ki, Azərcell, SOCAR, BP-nin təcrübə proqramları təqdirə layiqdir. Ancaq onlar da  böyük kütlə arasında daha hazırlıqlı və keyfiyyətli tələbələri seçirlər. Nəzərə alsaq ki, bütün tələbələrin istehsalat təcrübəsində olmaq hüquqlarıdır. Buna görə də hər bir tələbənin iştirak edə biləcəyi keyfiyyətli mexanizm yaradılmalıdır”.