"2023 yılından itibaren Norveç hükümetinin yükseköğretim politikasında keskin bir dönüş yaşandı. Daha önce tüm öğrenciler için, ister Avrupa Birliği (AB) vatandaşları, isterse diğer ülkelerden gelen gençler için tamamen ücretsiz olan yükseköğretim, şimdi sadece Norveç ve AB vatandaşları için ücretsiz kaldı. AB'ye dahil olmayan ülkelerin vatandaşları için ise eğitim ücreti 140–280 bin Norveç kronu (yaklaşık 14–28 bin ABD doları) seviyesinde belirlendi."
Bu sözleri AzEdu.az -a yaptığı açıklamada Azerbaycan, Rusya ve Türkiye'nin iktisat bilimleri doktoru, profesör Zahid Məmmədov belirtti.
Onun sözlerine göre, bu kararın sonuçları çok geçmeden kendini gösterdi:
"2022 yılında Norveç'te 3700 yabancı öğrenci (AB üyesi olmayan ülkelerden) eğitim alırken, 2024 yılına gelindiğinde bu rakam yaklaşık iki kat azalarak 2000 kişiye düştü. 2023 yılında 427 kişi olan yeni kabul göstergesi 2024 yılında 324 kişiye düştü. Yani, Norveç'in “uluslararası öğrenci mekanı” imajı kısa sürede zayıfladı."
2025 yılının Haziran ayında Norveç Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Bakanı Siqrun Oslan, üniversitelere eğitim ücretini bağımsız olarak belirleme yetkisi verilmesini teklif etti. Amaç, bu kararın sonucunda ortaya çıkan öğrenci akışındaki azalmayı telafi etmekti. Ancak sorun şu ki, bu girişim henüz yasama düzeyinde onaylanmadı.
Bakanlık sözlü olarak yükseköğretim kurumlarına “fiyat politikasında özgürlük” verdiğini beyan etse de, resmi hukuki mekanizmalar henüz oluşmadı. Üniversiteler zaten 2025/2026 eğitim yılı için ödeme çizelgelerini ilan ettikleri için yakın gelecekte bu girişimin gerçek bir sonuç vermesi zor görünüyor.
Norveç Uluslararası Öğrenci ve Bilim İnsanları Vakfı Başkanı Henriett Conston durumu şöyle yorumladı: “Bakan bağımsız fiyatlandırma özgürlüğünü ilan ettiğinde, herkes bu kararın derhal yürürlüğe gireceğini düşündü. Ama şimdi üniversiteler hukuki belirsizlik içindeler ve kendilerini aldatılmış hissediyorlar.”
Son yıllarda Norveç'te yükseköğretim için devlet sübvansiyonları da azaldı. 2023–2025 yılları arasında bu alana ayrılan bütçe 322,6 milyon kron (yaklaşık 32 milyon dolar) kesildi. Bakan Oslan, 2026 yılında da durumun değişmeyeceğini belirtti.
Bu, üniversitelerin, eğer eğitim ücretlerini azaltırlarsa, aynı zamanda istikrarlı finansal kaynaklardan mahrum kalacakları anlamına geliyor. Bakanın argümanına göre, “ödemelerin azaltılması zorunlu olarak gelirlerin azalmasına neden olmayabilir, çünkü bu adım daha fazla öğrenci çekebilir.” Ancak tecrübe gösteriyor ki, uluslararası öğrenci akışının yeniden sağlanması sadece fiyat faktörüne bağlı değil. Burada hem akademik ortamın uluslararasılaşması hem de sosyal refah koşulları temel rol oynuyor.
Norveç kamuoyunda bu karara yönelik tutum net değil. Norveç Gençlik Akademisi liderleri Guro Nore Fleqstad ve Björn Hallstein Holte açıkça belirttiler ki, hükümet tüm öğrenciler için eğitim ücretini kaldırmalı ve üniversitelere ayrılan sübvansiyonları restore etmelidir. Onların görüşüne göre, ancak bu yolla yükseköğretim sisteminde sosyal adalet ve uluslararası eşitlik ilkeleri korunabilir.
Oslo Üniversitesi fahri profesörü, eski Karolinska Enstitüsü rektörü Ule Petter Uttersen daha sert bir duruş sergiliyor. Onun sözlerine göre, “uluslararası öğrencilerden ödeme talep etmekle hükümet insancıl değerleri ihlal ediyor ve Norveç üniversitelerini bilginin küresel merkezleri rolünden uzaklaştırıyor.”
Mevcut durum Norveç eğitim politikasında stratejik tutarlılığın olmadığını gösteriyor. Bir yandan hükümet üniversitelerin finansal sürdürülebilirliğini korumaya çalışırken, diğer yandan onları küresel rekabet gücünü kaybetmeye zorluyor. Bu tecrübe gösteriyor ki, yükseköğretim alanında devlet politikası, küresel açık bilim ilkeleri ile sosyal refah değerleri arasında bir denge bulmalıdır. Aksi takdirde, Norveç gibi sosyal devlet modeline sahip bir ülke bile, kendi eğitim sisteminin uluslararası cazibesini kaybedebilir".
