Müasir dövrdə uşaqlar texnologiya ilə çox erkən yaşda tanış olurlar. Telefon, planşet və televizor artıq bir çox ailədə həm əyləncə, həm də öyrənmə vasitəsi kimi istifadə olunur. Lakin mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, ekran istifadəsinin yaşı və müddəti düzgün müəyyən edilməsə, bu, uşaqların psixoloji, sosial və fiziki inkişafına mənfi təsir göstərə bilər.
2 yaşından əvvəl ekrandan uzaq durmaq tövsiyə olunur
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) və Amerika Pediatriya Akademiyasının (APA) tövsiyələrinə görə, 2 yaşdan kiçik uşaqların telefon, planşet və televizor kimi ekranlı cihazlarla təması məhdudlaşdırılmalı, mümkün olduqca tamamilə qarşısı alınmalıdır. Bu yaş dövründə uşaqların beyni sürətlə inkişaf edir və ən yaxşı öyrənmə üsulu real insanlarla ünsiyyət və fiziki fəaliyyət vasitəsilə baş verir.
Psixoloqlar vurğulayır ki, erkən yaşda uzunmüddətli ekran istifadəsi dil inkişafında gecikmə, diqqət dağınıqlığı və sosial bacarıqlarda zəifləmə kimi problemlərə səbəb ola bilər.
Məktəbəqədər yaşda məhdud və nəzarətli istifadə
3-6 yaş arası uşaqlar üçün ekran müddəti gündə maksimum 1 saat olmalıdır. Bu zaman da valideynin müşayiəti vacibdir. Mütəxəssislər bildirir ki, valideyn uşağın izlədiyi kontenti əvvəlcədən seçməli, mümkün olduqda birlikdə izləyərək izah etməlidir.
Araşdırmalar göstərir ki, məzmun keyfiyyəti ən az müddət qədər önəmlidir. Təhsil yönümlü, interaktiv və uşağın yaşına uyğun proqramlar seçilməli, zorakılıq, aqressiya və stereotipləri təbliğ edən kontentdən uzaq durulmalıdır.
Məktəb yaşında balanslı yanaşma
7 yaşdan yuxarı uşaqlar üçün texnologiya həm dərslərdə, həm də əyləncədə daha çox istifadə olunur. Lakin gündəlik ekran vaxtı 2 saatı keçməməli, yuxu, idman, kitab oxuma və sosial ünsiyyətə mane olmamalıdır. Ekran istifadəsi günün ortasında deyil, mümkün qədər axşam yuxusundan ən az 1 saat əvvəl bitirilməlidir ki, uşağın yuxu keyfiyyəti pozulmasın.
Mütəxəssislər həmçinin ailə daxilində “ekransız saatlar” və “texnologiyasız bölgələr” qaydaları tətbiq etməyi tövsiyə edir. Məsələn, yemək masası və yataq otağı ekranlardan azad zonalar ola bilər.
