Solaxaylıq gündəlik fəaliyyətlərdə əsasən sol əlindən istifadə etmə meylidir. Dünyada əhalinin təxminən 10-12 faizində müşahidə olunur. Bu xüsusiyyət uzun illər boyunca maraq və mübahisə mövzusu olub. Bəs solaxaylıq hansı amillərlə bağlıdır və təhsil prosesinə necə təsir göstərir?
AzEdu.az alimlərin araşdırmalarına əsaslanaraq solaxaylığın yaranma səbəblərini təqdim edir.
Bioloji və genetik əsaslar
Alimlərin araşdırmalarına görə, solaxaylıq çox vaxt genetik amillərlə əlaqədardır. İnsan beyninin yarımkürələri bədən hərəkətlərini idarə edir: sağ yarımkürə sol əli, sol yarımkürə isə sağ əli yönləndirir. Solaxay insanlarda motor funksiyaların əsas idarəsi beynin sağ yarımkürəsində cəmləşir.
Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, solaxaylıq valideynlərdən miras qala bilər. Lakin bu, yalnız genetik səbəblərlə məhdudlaşmır. Hamiləlik dövründə hormonal təsirlər, doğuş zamanı baş verən faktorlar və erkən uşaqlıq təcrübələri də rolu ola bilər.
Psixoloji və yaradıcılıq üstünlükləri
Araşdırmaların bir hissəsi solaxayların yaradıcılıq qabiliyyətlərinin yüksək ola biləcəyini göstərir. Bunun səbəbi, sağ beyin yarımkürəsinin vizual düşünmə, musiqi, incəsənət və məkan təsəvvürü kimi funksiyalarda aktiv olmasıdır. Dünyaca məşhur yaradıcı şəxslərin - Leonardo da Vinçi, Nikola Tesla, Pablo Pikasso - solaxay olması bu mövzunu daha da diqqətəlayiq edir.
Solaxaylıq və təhsil mühiti
Təhsil müəssisələrində uzun illər ərzində avadanlıq və tədris materialları sağ əllə işləmək üçün nəzərdə tutulub. Bu isə solaxay şagirdlər üçün müəyyən çətinliklər yarada bilər:
Dəftərdə yazı zamanı əlin mürəkkəbi yayması
Parta və yazı ləvazimatlarının ergonomik uyğun olmaması
İdman dərslərində bəzi hərəkətlərin adaptasiyası
Müasir təhsil mühitində isə inklüziv yanaşmalar artmaqdadır. Artıq solaxaylar üçün xüsusi partalar, qayçı və digər ləvazimatlar hazırlanır.
Miflər və reallıq
Keçmişdə solaxaylıq bəzən mənfi qəbul edilirdi, hətta uşaqların məcburi olaraq sağ əllə yazmağa öyrədilməsi halları geniş yayılmışdı. Bu isə onların təbii motor bacarıqlarına zərər verə, hətta psixoloji gərginlik yarada bilərdi. Elm isə təsdiqləyir ki, solaxaylıq xəstəlik və ya qüsur deyil, sadəcə fərqli bir neyroloji xüsusiyyətdir.
Solaxaylıq insan beyninin fərqli işləmə mexanizmlərinin təbii nəticəsidir. Onun genetik, bioloji və psixoloji əsasları mövcuddur. Təhsil sistemində isə solaxayların ehtiyaclarını nəzərə almaq, onlara bərabər imkanlar yaratmaq vacibdir.
