Gənclərin gələcək karyeralarını müəyyən edən əsas mərhələlərdən biri ixtisas seçimidir. Bu proses isə hər ölkədə fərqli təhsil sistemlərinə uyğun şəkildə həyata keçirilir.
AzEdu.az mövzu ilə bağlı araşdırma edib.
Amerika Birləşmiş Ştatlarında orta məktəbi bitirən şagirdlər SAT və ACT imtahanları ilə universitetlərə müraciət edirlər. Maraqlısı budur ki, əksər hallarda tələbələr ilk illərdə konkret ixtisas seçmədən, "undeclared" statusu ilə təhsil alırlar. Tələbəyə özünü müxtəlif sahələrdə sınamaq və ixtisasını 2-ci və ya 3-cü kursda seçmək imkanı yaradılır.
İngiltərə və digər Britaniya ölkələrində tələbələr A-level imtahanları əsasında universitetlərə daxil olurlar. Burada ixtisas seçimi daha erkən baş verir tələbə artıq universitetə müraciət mərhələsində konkret sahəni göstərməlidir. Bu isə ixtisas üzrə daha dərin və fokuslaşdırılmış təhsili təmin edir.
Almaniyada şagirdlər "Abitur" imtahanları ilə ali təhsil müəssisələrinə qəbul olurlar. Qəbul zamanı “Numerus Clausus” adlı bal sistemi tətbiq olunur. Tələbələr birbaşa ixtisas üzrə təhsilə başlayırlar. Ölkədə geniş yayılan ikili təhsil modeli isə tələbələrin təhsil ilə yanaşı praktik iş təcrübəsi də qazanmasına şərait yaradır.
Türkiyədə ali məktəbə qəbul YKS (TYT və AYT) imtahanları ilə aparılır. Tələbə həm bal, həm də sıralama əsasında universitet və ixtisas seçir. Seçim zamanı namizəd birbaşa konkret ixtisasa yönləndirilir və sonradan bu sahəni dəyişmək asan olmur.
Norveç, İsveç kimi ölkələrdə şagirdlər orta məktəbi bitirdikdən sonra təhsil nəticələrinə əsasən universitetlərə qəbul olunurlar. Bu ölkələrdə tələbəyə müxtəlif sahələrdə özünü sınamaq və sonradan ixtisaslaşmaq imkanı verilir. Eyni zamanda psixoloji və peşəkar məsləhətlər ixtisas seçiminin ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
Xarici ölkələrdə ixtisas seçimi prosesi təhsil sistemlərinin strukturuna görə dəyişir. ABŞ və Skandinaviya ölkələri tələbəyə seçim azadlığı və çeviklik təqdim etdiyi halda, Almaniya, Britaniya və Türkiyə kimi ölkələrdə daha sərt və erkən ixtisaslaşma mövcuddur. Hər bir modelin üstünlükləri və çətinlikləri var, lakin məqsəd eynidir: gənclərə uğurlu karyera yolu açmaq.
