Təhsil sistemindəki dəyişiklikləri zaman və şərtlər diktə edir: Bəzi formatlar köhnəlir, onları yeniləri əvəz edir

Beləliklə, uzun müddətdir bir çox yerli ekspertlər qəbul imtahanları qaydalarını dəyişdirməyin zəruriliyindən danışırlar. Son illərdə ölkədə ikimərhələli bir sistem tətbiq olunur və abituriyentin yekun balları buraxılış və qəbul imtahanlarındakı balların toplanmasından ibarətdir. Ancaq bir çox ölkədə uzun müddətdir ki, buraxılış imtahanının eyni zamanda qəbul imtahanı kimi qəbul edildiyi bir sistemdən istifadə edilir. İmtahan vermək həmişə sinir sistemi üçün bir sınaqdır, ancaq iki mərhələdə imtahan vermək iki dəfə stres keçirmək deməkdir. Pandemiya ilə əlaqədar vəziyyəti nəzərə alsaq, bu, həm də ikiqat koronavirus virusuna yoluxma riskidir.

Pandemiya əlaqədar qurumları sadələşdirmə yolu ilə getməyə məcbur etdi, amma bu, yalnız orta ixtisas təhsili üçün tətbiq olunur. Nazirlər Kabineti ümumi orta təhsil bazasında orta ixtisas təhsili müəssisələrinə qəbul imtahanlarının bir mərhələdə keçirilməsini təmin edən bir qərar qəbul etdi. Qabaqcıl ölkələrin təcrübəsinə əsaslanan bu qərar epidemiya əleyhinə, sanitariya-gigiyena və karantin rejimləri dövründə xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün imtahan iştirakçılarının həyatı və sağlamlığının daha təsirli qorunmasının təmin edilməsi ilə əlaqədar verildi.

Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov xatırladıb ki, ölkədə imtahanların formatı artıq bir neçə dəfə dəyişdirilbi: “Bu gün kütləvi tədbirlər arzuolunmazdır. Bundan əlavə, təhsil prosesini optimallaşdırmağa doğru gedirik və bir mərhələdə verilən imtahanlar tələbələr üçün daha asan və əlverişlidir. Həmişə sadələşdirmənin tərəfdarıyam, amma müəyyən bir çərçivəyə sadiq qalmaq vacibdir. Beləliklə, indi qapalı və açıq testlərdən keçirlər, ancaq sonuncunun qaldırılması təklifi var. Fikrimcə, bunu etməyə dəyməz. Pandemiya və onlayn təlimə keçid səbəbindən təhsil sistemində bir qədər sadələşdirmə lazımdır – indi, xüsusilə çətin suallar testlərdən çıxarılır”.

Ekspertin sözlərinə görə, hələ universitetlərlə bağlı əsaslı dəyişiklik yoxdur və bu, yəqin ki, “Ali Təhsil haqqında” Qanunun hələ qəbul edilməməsi və müzakirə olunması ilə əlaqədardır: “Ölkədə çoxdan birləşmiş dövlət imtahanının (BDİ) tətbiq edilməsinin zəruriliyindən danışılır. Bu format tətbiq olunarsa, suallar hamı üçün eyni olmalıdır - təhsillərini davam etdirmək istəyənlərə də, əlavə təhsilə ehtiyacı olmayanlara da. Amma əgər ikincilər üçün minimum bal toplamaq kifayətdirsə, birincilər daha çox bilik nümayiş etdirməlidirlər”.

Ancaq bir neçə ildir BDİ keçirildiyi Rusiyada bu sistemin məcburi qaydada ləğv olunma ehtimalını müzakirə etməyi planlaşdırırlar. Bu tədbir ilk növbədə universitetlərə girməyən məzunlara şamil edilə bilər. Onlara BDİ əvəzinə, yalnız iki fəndən - dövlət buraxılış imtahanı formatında riyaziyyat və rus dilindən imtahan vermək təklif olunur. Ekspertlər 10 ildən az bir müddətdə rəqəmsallaşma səbəbindən imtahanların formatının, ümumiyyətlə əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalacağına inanırlar.

Qəbul imtahanlarının yeni formata keçməsini  şərh edən Azərbaycanın Əməkdar müəllimi Asif Cahangirov hesab edir ki, dəyişikliklər normal bir prosesdir və bu vəziyyətdə prosedurun sadələşdirilməsi hədəflənib: “Ümumiyyətlə, kolleclərə, ilk növbədə pedaqoji kolleclərə, illərdir mövcud olduqları formada qarşıyam. Müəllim hazırlığı üçün iki standartın mövcud olması anormaldır - biri xüsusi orta təhsilli, digəri isə ali təhsilli müəllim üçün. Ancaq indi Təhsil Nazirliyi modernləşmə üzərində işləyir və sub-bakalavr konsepsiyası tətbiq olunur. Bu, müsbət bir məqamdır”.

BDİ-yə gəldikdə, Cahangirov bunun universitetlərə daxil olma prosesini xeyli rahatlaşdıracağını və təhsil sisteminə fayda gətirəcəyini düşünür: “Bu formatın tezliklə Azərbaycanda da tətbiq olunacağına şübhə etmirəm. İstəyənlər və universitetlərə girmək istəməyənlər üçün fərqli səviyyəli suallar olmalıdır. Məktəb məzunları üçün tələb olunan standartlar universitet qəbulu standartlarından fərqli olmalıdır”.

“Bir məqamı da qeyd etmək istəyirəm: ərizəçinin kursun müəyyən hissələrini necə əzbərlədiyini deyil, inkişaf potensialının nə qədər olduğunu anlamaq daha vacibdir. Bir çox kənd uşaqlarının sadəcə zəif müəllimlər tərəfindən tədris olunduqları üçün ali təhsil almaq imkanı yoxdur. Ancaq onlar əla meyllərə sahib ola bilərlər və onları müəyyənləşdirmək, qabiliyyətlərini üzə çıxarmaq üçün testlər lazımdır. Potensialı olan bir abituriyent oxuduğu universitetin müvafiq proqramını asanlıqla mənimsəyəcək”, - deyə Cahangirov fikrini yekunlaşdırıb.(Ayna.az)