Avropa və Mərkəzi Asiya ölkələrində aparılan genişmiqyaslı araşdırmalar göstərir ki, 11–15 yaş aralığındakı yeniyetmələr arasında sosial media platformalarından və onlayn oyunlardan “problemli istifadə” halları son illərdə ciddi şəkildə artmaqdadır.
AzEdu.az-ın araşdırmasına görə, bu tendensiya xüsusilə pandemiya dövründən sonra daha da güclənmiş və yeniyetmələrin gündəlik həyat tərzinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Araşdırmalar qeyd edir ki, bir çox gənclər sosial şəbəkələrdə keçirdikləri vaxtı idarə etməkdə çətinlik çəkir, virtual ünsiyyətə həddindən artıq bağlılıq nəticəsində real həyatda sosiallaşma imkanları azalır və məktəb performanslarında geriləmələr yaşanır.
Bundan əlavə, ekran qarşısında uzun müddət qalmaq yeniyetmələrin yuxu rejimini pozur, diqqət dağınıqlığını artırır və ümumi psixoloji rifahı zəiflədir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, sosial mediadan əldə edilən “like”, şərh və tez-tez paylaşım kimi reaksiyalar beynin mükafatlandırma sistemini gücləndirərək davranış asılılığı yarada bilər. Onlayn oyunlara həddindən artıq maraq isə bəzən aqressiv davranışlara, impulsivliyə və sosial təcrid hallarına səbəb olur. Valideyn nəzarətinin zəif olması, rəqəmsal təhlükəsizlik barədə məlumat azlığı və alternativ fəaliyyət imkanlarının məhdudluğu bu prosesin daha da dərinləşməsinə gətirib çıxarır.
Ekspertlər xəbərdarlıq edirlər ki, bu tendensiya davam edərsə, yeniyetmələrin emosional inkişafı, sosial bacarıqları və gələcək psixoloji sağlamlığı üçün uzunmüddətli risklər yarana bilər. Bu səbəbdən məktəblərdə rəqəmsal savadlılıq proqramlarının genişləndirilməsi, valideynlər üçün maarifləndirici təlimlərin keçirilməsi və gənclərin real həyatda aktiv fəaliyyətə cəlb edilməsi kimi tədbirlər xüsusilə vacib hesab olunur.
