Müasir dövrdə ölkələrin inkişaf səviyyəsi yalnız iqtisadi göstəricilərlə deyil, eyni zamanda insan kapitalının keyfiyyəti və ali təhsilli vətəndaşların sayı ilə də ölçülür. Bu baxımdan universitet məzunlarının illik statistikası ölkələrin təhsil sistemlərinin gücünü və gələcək potensialını göstərən əsas meyar hesab olunur.
AzEdu.az ən çox məzunu olan xarici ölkələrlə bağlı araşdırma aparıb.
Belə ki, dünyada universitet məzunlarının sayına görə ilk sırada Çin dayanır. Əhalisinin çoxluğu və geniş ali təhsil infrastrukturu bu ölkədə hər il 10 milyondan artıq tələbənin ali təhsil müəssisələrini bitirməsinə səbəb olur. Çin bu göstərici ilə digər ölkələri geridə qoyaraq təhsildə kəmiyyət baxımından dünya liderliyini qoruyur.
Çindən sonra Hindistan və Birləşmiş Ştatlar ən çox ali təhsil məzunu verən ölkələr sırasındadır. Hindistanda hər il 8-9 milyon tələbə, ABŞ-da isə təxminən 4 milyon tələbə universitet və kollecləri başa vurur. Rusiya və Braziliya da bu siyahıda önəmli yer tutur – bu ölkələrdə hər il 1.2–1.5 milyon tələbə ali təhsil diplomu alır.
Ekspertlərə görə, universitet məzunlarının sayına təsir edən əsas amillər ölkənin ümumi əhali sayı, ali təhsilin əlçatanlığı, dövlətin təhsilə ayırdığı vəsait və tələbə siyasəti ilə bağlıdır. Məsələn, dövlət tərəfindən maliyyələşən təhsil proqramları və təqaüdlər, bu sayın artmasına birbaşa təsir göstərir.
Bəzi Avropa ölkələri, o cümlədən Almaniya, Böyük Britaniya, eləcə də Türkiyə və İran kimi dövlətlərdə də universitet məzunlarının sayı yüz minlərlə ölçülür. Almaniyada bu rəqəm illik 500-600 min, Türkiyədə isə 900 minə yaxın tələbəni əhatə edir.
Göründüyü kimi, universitet məzunlarının sayında lider olan ölkələr təkcə əhali baxımından deyil, həm də təhsilə yönəltdikləri strategiyalarla fərqlənirlər. Çin və Hindistan kimi ölkələr kütləvi ali təhsilə çıxışı genişləndirərək insan kapitalını gücləndirməyə çalışır. Bu isə birbaşa olaraq həmin ölkələrin iqtisadi inkişaf tempinə, texnoloji irəliləyişlərinə və qlobal rəqabət qabiliyyətinə təsir edir. Təhsilə sərmayə qoyan ölkələr yalnız bu günü deyil, həm də gələcəyini qurur.
