"Azərbaycan universitetlərinin beynəlxalq reytinqlərdəki yeri onların qlobal miqyasda nə qədər rəqabət qabiliyyətli olduğunu göstərir".
Bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasında Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov qeyd edib.
K.Əsədov bildirib ki, 2024-cü ildə Azərbaycanın heç bir universiteti dünyanın ilk 500 universiteti siyahısına daxil olmayıb:
"Lakin Bakı Dövlət Universiteti (BDU) və ADA Universiteti bəzi illərdə QS reytinqində 1001-1200 aralığında yer alıb. Bu, beynəlxalq səviyyədə məhdud rəqabət qabiliyyətinə işarə edir. Times Higher Education (THE): THE reytinqində də Azərbaycan universitetləri yüksək sıralarda təmsil olunmayıb. Bu isə beynəlxalq səviyyədə rəqabətlilik baxımından hələ inkişaf potensialının olduğunu göstərir.Azərbaycan universitetlərində təhsil alan tələbə sayı ilə yanaşı, məzunların işə düzəlmə göstəriciləri də rəqabət qabiliyyətini göstərən əhəmiyyətli faktorlardandır.Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına əsasən, 2023-2024 tədris ilində ölkədə təxminən 180 mindən çox ali təhsil müəssisəsində təhsil alan tələbə olub.
Bu rəqəmlər universitetlərin rəqabət qabiliyyətini qiymətləndirmək üçün mühüm amildir. Azərbaycanda məzunların işə düzəlməsi ilə bağlı rəqəmlər fərqli sektorlar üzrə dəyişir. Texniki ixtisaslarda məzunlar daha sürətlə iş tapır, lakin humanitar sahələrdə bu göstərici aşağıdır.Tədqiqat fəaliyyəti və beynəlxalq akademik jurnallarda nəşr olunan məqalələrin sayı universitetlərin rəqabət qabiliyyətini artıran faktorlardandır.
Web of Science və Scopus kimi beynəlxalq elmi bazalarda Azərbaycan universitetlərinin nəşr sayı hələ də məhduddur. Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Texniki Universiteti və ADA Universiteti bu sahədə nisbətən daha fəaldır, lakin dünya səviyyəsindəki universitetlərə nisbətdə hələ geridə qalır".
Həmsöhbətimiz söyləyib ki, Azərbaycanda təhsil alan xarici tələbələrin sayı və beynəlxalq əməkdaşlıq proqramları da rəqabət qabiliyyətini göstərir:
"2022-ci ildə Azərbaycan universitetlərində təhsil alan xarici tələbələrin sayı təxminən 7-8 min arasında idi. Bu, regional səviyyədə müəyyən rəqabət qabiliyyəti göstərsə də, beynəlxalq səviyyədə daha çox xarici tələbəni cəlb etmək üçün strategiyalara ehtiyac var.Azərbaycan universitetlərinin Avropa ölkələri ilə Erasmus+ proqramları çərçivəsində əməkdaşlıq etməsi və tələbə mübadiləsi imkanları onların beynəlxalq səviyyədə tanınmasına və rəqabətliliyinə töhfə verir.
Ali təhsil müəssisələrinin maliyyə resursları və infrastrukturu onların rəqabətliliyində mühüm rol oynayır. Azərbaycan universitetlərinin maliyyələşməsi əsasən dövlət büdcəsindən asılıdır, ancaq özəl universitetlər də bu sahədə müəyyən üstünlüklərə sahibdir. Məsələn, ADA Universiteti xarici fondlar və qrantlar hesabına inkişaf edən universitetlər sırasındadır. Bəzi universitetlər, xüsusən Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti və ADA Universiteti müasir infrastruktura malikdir. Lakin regionlarda yerləşən universitetlərdə infrastruktur çatışmazlığı rəqabət qabiliyyətinə mənfi təsir göstərir.
Azərbaycan universitetləri hazırda dünya səviyyəsində rəqabət qabiliyyətli olmasa da, regional miqyasda müəyyən irəliləyişlər var. Beynəlxalq reytinqlərdə aşağı yerlərdə olmaları, məzunların işə düzəlmə göstəricilərindəki qeyri-bərabərliklər, tədqiqat və innovasiya sahəsində məhdud uğurlar universitetlərin qlobal rəqabətdə geri qalmasına səbəb olur.
Ancaq ADA Universiteti kimi bəzi nümunələr daha çox xarici tələbə cəlb etmək və beynəlxalq əməkdaşlıqları genişləndirməklə rəqabət qabiliyyətini artırmağa çalışır. Təhsil sistemində tədqiqat imkanlarının genişləndirilməsi, maliyyələşmənin və infrastrukturun yaxşılaşdırılması Azərbaycan universitetlərinin qlobal səviyyədə rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün əsas addımlar ola bilər".
