Son dövrlərdə Yaxın Şərqdə baş verən hadisələr fonunda region ölkələrinin sosial, iqtisadi və elmi potensialı diqqət mərkəzinə düşüb. Bu baxımdan İranın ali təhsil sistemi həm miqyası, həm də strukturu ilə diqqət çəkən mühüm nümunələrdən biridir.
Təhsil sistemi, xüsusilə də ali təhsil sahəsində həm dövlət, həm də özəl sektor tərəfindən həyata keçirilən genişmiqyaslı fəaliyyətlərlə seçilir.
Ölkənin ali təhsil sistemi müasir elmi tələblərlə dini-ideoloji prinsipləri birləşdirərək unikal bir model təqdim edir. İran universitetləri mühəndislik, tibb, humanitar elmlər və dini təhsil sahələrində regionun elmi mərkəzlərindən biri kimi tanınır.
AzEdu.az-ın əldə etdiyi məlumata görə, 2023-2024-cü tədris ilində ölkə üzrə təxminən 3,2 milyon nəfər tələbə olub. Oğlan və qız tələbələrin faizi müvafiq olaraq 51 və 49 faizdir.2024-cü ilin dekabr ayında İranın ali təhsil müəssisələrində təhsil alan xarici tələbələrin sayı 35,000 nəfərə çatmışdır. Xarici tələbələr arasında Yaponiya, Çin, Fələstin, Suriya, Bəhreyn, İraq, Hindistan, Livan, İndoneziya, Azərbaycan, Türkiyə və Avropa ölkələrindən olanlar da mövcuddur.
2022-ci ildə İranın ali təhsil müəssisələrinin sayı 2,183 olaraq qeyd edilib. İslami Azad Universitetinin İranda 367 kampusu olan iki müstəqil və 31 dövlət universiteti filialı və xaricdə dörd filialı, həmçinin bir sıra tədqiqat mərkəzləri, xəstəxanalar, laboratoriyalar, emalatxanalar, idman obyektləri, istirahət zonaları və İKT obyektləri var. İndi təkcə yerli deyil, həm də beynəlxalq tələbələri qəbul edir. Universitetə bağlı 1051 Sama məktəbi, 118 bacarıq və sahibkarlıq kollecləri var.
Bununla yanaşı İranda 289 özəl universitet fəaliyyət göstərir.Ölkədə 54 dövlət universiteti və 42 dövlət tibb universiteti mövcuddur.
Böyük Britaniyanın Oksford şəhərinin kənarında yerləşən Oksforddakı Azad Universiteti (AUO) İAU-nun beynəlxalq əməkdaşlıq fəaliyyətlərini dəstəkləmək üçün 2004-cü ildə yaradılıb. Böyük Britaniya universitetləri və tədqiqat mərkəzləri ilə əlaqələri vasitəsilə AUO İAU-nun tələbələri və əməkdaşlarına, eləcə də dünyanın digər tələbələrinə və təşkilatlarına xidmət göstərir.
1982-ci ildə İslam Azad Universitetinin yaradılmasından 2013-cü ilə qədər tələbələrin qəbulu İslam Azad Universitetinin özəl universitet sistemi tərəfindən müstəqil şəkildə tərtib edilmiş, keçirilmiş və bal toplayan qəbul imtahanı vasitəsilə həyata keçirilirdi. 2013-cü ildən sonra onun qəbul imtahanı Dövlət Universitet Sistemi ilə birləşdirildi.
Milli qəbul imtahanı keçirir və bu proses vasitəsilə qəbul olan bəzi tələbələr hər hansı təhsil haqqını ödəməkdən azad ediləcəklər. Bununla belə, İslam Azad Universiteti proqram, dərəcə və yer kimi müxtəlif amillərə görə dəyişən təhsil haqqı tələb edir.
Universitet hər il təxminən 320,000 tələbə qəbul edir (10,000 PhD, 3,000 Peşəkar Doktorantura və Tibb, 57,000 Magistr, 200,000 Bakalavr və 50,000 Assosiasiya).Həmçinin İslam Azad Universitetinin Kitabxanaları İşləri ölkə üzrə İslami Azad Universitetlərinin 360-dan çox filialı üçün müxtəlif kitabxanaları idarə edir. Bu kitabxanalar 1,2 milyondan çox tələbə, professor-müəllim heyəti və tədqiqatçılara dəyərli xidmətlər göstərir.
