"MİQ imtahanlarında yüksək bal toplayanların əksəriyyətinin xanımlar olması maraqlı sosial tendensiyadır".
Bu sözləri AzEdu.az- a danışan Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, bu ilk baxışdan zərif cinsin daha məsuliyyətli və təhsildə uğurlu olduğu qənaətini yaradır:
"Lakin bu vəziyyətə daha geniş baxmaq lazımdır. Məsələ sadəcə istedad fərqində deyil, həm də təhsil sisteminin strukturunda və qadınların daha çox müəllim peşəsinə yönəlməsindədir. Statistikaya baxsaq, Azərbaycanda müəllimlərin təxminən 80%-i qadınlardan ibarətdir. Bu son dövrlər formalaşan dünya trendləri ilə də uyğundur. Məsələn, UNESCO-nun məlumatına görə dünyanın bir çox ölkəsində, xüsusilə ibtidai və orta təhsil səviyyələrində müəllimlərin əksəriyyəti qadınlardır.
Kişilərin müəllimlik sahəsinə marağı, xüsusilə kənd yerlərində təhsil sahəsinin bəzi xüsusiyyətlərinə görə azalır. Şəhər yerlərində müəllimlərin maaşı çox zaman yaşam xərclərini qarşılamaq üçün kifayət etmir bu da kişilərin alternativ sahələrə yönəlməsinə səbəb olur. Halbuki kənd yerlərində maaşın daha çox yetərli olduğu və əlavə təsərrüfat imkanlarının olduğu nəzərə alınarsa kişilərin bu sahəyə marağını artırmaq daha asan olardı".
K.Əsədov bildirib ki, müəllimlərin kənd yerlərinə cəlb edilməsi üçün xüsusi motivasiya proqramları tətbiq olunur:
"Ancaq burada problem təkcə kişilərin az maraq göstərməsi deyil, həm də kənd yerlərində kişi müəllimlər üçün vakant yerlərin tutulmasındakı çətinlikdir. Misal üçün bir gənc oğlan öz kəndində müəllim kimi fəaliyyət göstərmək istəyir, lakin MİQ imtahanında cəmi bir neçə bal fərqi ilə şəhərdən gələn xanıma vakant yer uduzur. Həmin xanım üçün yeni mühitə uyğunlaşma çətin olur, kənd icmasının psixologiyasını və ehtiyaclarını anlamaq zaman alır və bir-iki il sonra xanım müəllimə oranı tərk edir, yenidən həmən yer vakant qalır. Sonra yenə də 1-2 illik yeni xanım müəllim gəlir, proses təkrarlanır. Halbuki kənddə doğulub böyümüş həmin oğlan üçün bu proses daha sürətli və effektli ola bilərdi.
Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq, bəzi ölkələrdə məsələn, Yaponiyada və ya Finlandiyada vakant yerlərə təyinat zamanı regional ehtiyaclar nəzərə alınır. Yerli müəllimlərə üstünlük verilir ki, onlar icma ilə daha yaxından işləyə bilsinlər. Bundan başqa müəllimlərin kənd yerlərinə cəlb edilməsi üçün xüsusi motivasiya proqramları tətbiq olunur. Məsələn, ABŞ-ın bəzi ştatlarında kənd yerlərində işləyən müəllimlərə vergi güzəştləri və ya ehtiyac kreditlərinin bağışlanması kimi təşviqlər mövcuddur.
Azərbaycanda da oxşar yanaşma tətbiq oluna bilər. Əgər vakant yerlər yalnız bal üstünlüyünə əsaslanaraq deyil, həm də yerli ehtiyaclara uyğun olaraq bölüşdürülsə kənd yerlərində təhsilin keyfiyyəti artar və yerli müəllimlərin işlə təmin olunması daha balanslı olar. Bundan əlavə kənd yerlərinə təyinat alan şəhər müəllimləri üçün azı 5 il məcburi işləmək tələbi qoyulmalıdır. Çünki şagirdlərin mütəmadi olaraq müəllim dəyişməsi onların tədris göstəricilərinə mənfi təsir göstərir".
