Bu il sertifikasiya imtahanında ümumilikdə 17 müəllim maksimum nəticə göstərib. Onlardan 6-sı coğrafiya, 5-i biologiya, 4-ü riyaziyyat, 2-si informatika, 1-i isə ingilis dili müəllimidir. Belə ki, statistikada kimya fənni yer almayıb.
Buna səbəb nədir?
Mövzu ilə bağlı AzEdu.az-a açıqlama verən Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov qeyd edib ki, sertifikasiya imtahanlarının nəticələri təhlil edildikdə aydın görünür ki, bu proses yalnız müəllimlərin fərdi bilik və bacarıqlarını yoxlamır, eyni zamanda təhsilin hazırkı vəziyyətini, fənlər üzrə metodik təminatın səviyyəsini və ümumi pedaqoji mühitin keyfiyyətini üzə çıxarır:
"Bu il keçirilən sertifikasiyada ümumilikdə 17 müəllim maksimum nəticə göstərib: onlardan 6-sı coğrafiya, 5-i biologiya, 4-ü riyaziyyat, 2-si informatika, 1-i isə ingilis dili müəllimidir. Lakin diqqət çəkən məqam budur ki, kimya müəllimləri arasında maksimum nəticə əldə edən olmayıb. Bu faktın arxasında bir neçə mühüm struktur və metodoloji səbəblər dayanır.
Kimya fənni öz təbiətinə görə yalnız nəzəri biliklərlə məhdudlaşmır. Bu fənnin uğurlu mənimsənilməsi riyazi hesablamalar, məntiqi təhlil, fiziki proseslərin qanunauyğunluqları ilə sıx bağlıdır. Deməli, imtahanda yüksək nəticə üçün müəllim həm nəzəriyyəni, həm də tətbiqi yanaşmanı güclü bilməlidir. Statistika göstərir ki, Azərbaycanda kimya fənnini tədris edən müəllimlərin əhəmiyyətli hissəsi orta və yuxarı yaş qrupuna aiddir. Bu isə texnologiya əsaslı testlərə, yeni tip imtahan modellərinə uyğunlaşmada müəyyən çətinliklər yaradır.
Digər tərəfdən, məktəblərdə laborator bazanın zəifliyi, kimya fənninin əyani və praktik təcrübələrlə zəngin keçirilməməsi müəllimlərin də öz fənnini tətbiqi cəhətdən dərindən mənimsəməsinə mane olur. Əgər müəllim məktəbdə şagirdlərlə eksperiment keçirmirsə, imtahanda tətbiqi və məntiqi suallarda yüksək nəticə göstərməsi çətinləşir.
Müsbət tərəf ondan ibarətdir ki, sertifikasiya imtahanları müəllimlərin real hazırlıq səviyyəsini aşkarlayır və fənlər üzrə problemlərin istiqamətlərini göstərir. “Təhsil haqqında” Qanunun 26-cı maddəsində qeyd olunur ki, müəllimlərin peşəkarlığının artırılması dövlətin əsas vəzifələrindən biridir. Bu mənada sertifikasiya sadəcə yoxlama deyil, həm də inkişafın yeni mexanizmlərini müəyyənləşdirən vasitədir. Mənfi tərəf isə ondadır ki, kimya fənni üzrə hazırlıq resurslarının, metodik materialların və tədris imkanlarının digər fənlərlə müqayisədə daha məhdud olması nəticələrdə özünü göstərir. Bu, həm də tədris prosesində laborator təminatın və müasir dərsliklərin çatışmazlığını açıq şəkildə ortaya çıxarır.
Dünya təcrübəsi göstərir ki, kimya müəllimlərinin hazırlığına xüsusi diqqət ayrılmadıqda nəticələr zəif qalır. Məsələn, Finlandiyada və Estoniyada laborator dərslər məktəbin ayrılmaz hissəsi olaraq bütün müəllimlər üçün şərtdir. ABŞ-də müəllimlərin sertifikasiyasında kimya üzrə nəticələr zəif olduğu üçün əlavə hazırlıq proqramları tətbiq olunur, müəllimlərə dövlət hesabına laboratoriya təlimləri keçirilir. Türkiyədə isə müəllimlərin sertifikasiyadan əvvəl xüsusi “hazırlıq modulları”ndan keçməsi məcburidir və bu proses müəllimlərin yüksək nəticə göstərməsinə imkan yaradır. Azərbaycan təcrübəsi ilə müqayisə etdikdə görünür ki, bizdə də bu istiqamətdə əlavə dəstək tədbirlərinə ehtiyac var".
"Nəticələrin analizi göstərir ki, kimya müəllimlərinin maksimum nəticə göstərə bilməməsi onların zəifliyi ilə yox, daha çox struktur problemlərlə bağlıdır",- deyə K.Əsədov fikrinə əlavə edib:
"Bu vəziyyəti dəyişmək üçün ilk növbədə laborator təminat gücləndirilməli, kimya üzrə sertifikasiya hazırlıq resursları artırılmalı, müəllimlərin peşəkar inkişaf proqramlarında bu fənnə daha çox yer ayrılmalıdır. Əgər bu addımlar atılsa, gələcək illərdə kimya müəllimlərinin də maksimum nəticə göstərməsi mümkündür.
Bütövlükdə Elm və Təhsil Nazirliyinin sertifikasiya prosesini həyata keçirməsi təhsildə şəffaflığın və keyfiyyətin artırılması baxımından mühüm addımdır. Nazirliyin islahat yönümlü yanaşması, müəllimlərin real səviyyəsini aşkarlaması və nəticələrə əsaslanaraq yeni dəstək proqramları planlaşdırması pedaqoji mühitin inkişafı üçün vacibdir. Bu siyasət həm müəllimlərin məsuliyyətini artırır, həm də təhsilin keyfiyyətinə birbaşa təsir göstərir. Müəllimlərin sertifikasiyadan keçməsi onların cəmiyyətdə nüfuzunu yüksəldir və şagirdlərin daha savadlı, daha hazırlıqlı müəllimlərdən təhsil almasına şərait yaradır.
Hesab edirəm ki, kimya müəllimlərinin maksimum nəticə göstərə bilməməsi sertifikasiyanın mənfi tərəfi kimi yox, inkişaf üçün göstərilən istiqamət kimi qəbul olunmalıdır. Çünki bu fakt Elm və Təhsil Nazirliyinə hansı istiqamətlərdə əlavə addımlar atmağı açıq şəkildə göstərir. Əgər beynəlxalq təcrübə ilə müqayisədə bu boşluqlar doldurularsa, gələcək illərdə Azərbaycan müəllimləri arasında kimya fənni üzrə də yüksək nəticələr görmək mümkün olacaq. Bu isə ümumi təhsilin keyfiyyətinə mühüm töhfə verəcək".
