Ənənəvi olaraq universitet təhsili "akademik uğur"un əsas göstəricisi sayılsa da, bir çox ölkədə peşə təhsili artıq bu stereotipi qırmaqdadır. Xüsusilə Almaniya, İsveçrə, Avstriya, Finlandiya və Sinqapur kimi ölkələrdə peşə məktəbləri nəinki əmək bazarına daha sürətli çıxış təmin edir, hətta bir çox hallarda universitet diplomundan daha yüksək gəlir və sabit iş imkanları təqdim edir. AzEdu.az bu ölkələrlə bağlı araşdırma aparıb.
Almaniyada “Dual Sistem” modeli
Almaniyada peşə təhsili "dual sistem" adlanan bir modelə əsaslanır. Bu sistemdə tələbələr həftənin bir hissəsini məktəbdə nəzəri dərslərdə iştirak edir, digər hissəsini isə əmək bazarında real iş təcrübəsi toplayırlar. Statistikaya görə, Almaniyada gənclərin təxminən 50%-i universitetə deyil, peşə məktəbinə üz tutur. Bu məzunların iş tapmaq şansı daha yüksək olur, çünki onlar artıq konkret ixtisas üzrə praktiki bacarıq əldə etmiş olurlar.
İsveçrə – peşəkar işçi qüvvəsinin bazası
İsveçrədə universitetə daxil olmaq ənənəvi seçim deyil. Burada şagirdlərin təxminən 70%-i orta məktəbdən sonra peşə təhsilinə üstünlük verir. Bankçılıqdan tutmuş mühəndisliyə qədər bir çox sahədə peşə məktəbləri praktiki biliklərlə zəngin proqramlar təklif edir. Məzunlar isə birbaşa iş tapmaqda çətinlik çəkmirlər. İsveçrə hökuməti bu sistemə o qədər önəm verir ki, dövlət və özəl sektor arasında əməkdaşlıqla peşə təhsilinə ciddi vəsait ayrılır.
Sinqapur – “SkillsFuture” strategiyası
Sinqapurda peşə təhsili sadəcə alternativ deyil, strateji prioritetdir. Hökumət "SkillsFuture" adlanan genişmiqyaslı proqramla gəncləri texniki bilik və bacarıqlarla təmin edir. Sinqapurun İctimai Peşə Təhsili İnstitutları (Polytechnics və ITE) innovasiya və texnologiya ilə sıx bağlı proqramlar təqdim edir. Burada texniki peşələr üçün məzunlar bəzən universitet diplomlularından daha çox maaş alır.
Finlandiya – peşəkar azadlıq və çeviklik
Finlandiyada peşə məktəbləri yalnız texniki sahələri deyil, həm də sənət və dizayn, mətbəx sənətləri və sosial xidmətlər sahəsini əhatə edir. Bu məktəblər çevik və fərdiləşdirilmiş tədris proqramları ilə tanınır. Orta məktəbdən sonra tələbələrin təxminən 45%-i peşə təhsilinə yönəlir. Finlandiyada peşə məktəbindən sonra universitetə keçid də mümkündür.
