Bu gün bir çox müəllim fənnini yaxşı tədris etsə də, özünü və fənnini şagirdlərə sevdirə bilmir. Keçmişdə şagirdlər müəllimindən çəkinər, qorxusundan dərsə hazır olardı. Ancaq bu günün reallığı tamamilə fərqlidir: şagird müəllimi sevmirsə, hətta məktəbə belə getmək istəmir.
Müəllimin özünü və fənnini sevdirməsi onun şagirdlərlə münasibətində hansı strategiyaları seçməsindən asılıdır?
AzEdu.az-a mövzu ilə bağlı "İlin gənc müəllimi" müsabiqəsinin qalibi Təranə Nuriyeva danışıb.
Müsahibimizin sözlərinə görə, XXI əsrin uşaqları fərqli düşünür; onlar üçün öyrənmə mühitinin emosional atmosferi, müəllimin münasibəti və dərsin təqdimat tərzi ən az bilik qədər önəmlidir:
"Müasir dövrdə müəllimin əsas vəzifəsi yalnız bilik ötürmək deyil, həm də öyrənməyə maraq və mənəvi bağlılıq yaratmaqdır. Çünki bu günün şagirdi artıq keçmişdəki kimi müəllimdən qorxaraq deyil, onu sevərək və etibar edərək öyrənməyə meyil göstərir. Keçmişdə şagirdlər müəllimin qarşısında susar, onun dediklərinə tabe olar, dərsə qorxudan hazırlaşardı. Lakin XXI əsrin uşaqları fərqli düşünür; onlar üçün öyrənmə mühitinin emosional atmosferi, müəllimin münasibəti və dərsin təqdimat tərzi ən az bilik qədər önəmlidir".
Müəllimin fənnini sevdirməsinin əsasında ilk növbədə onun şagirdlərlə empatik münasibət qurmaq bacarığı dayanır:
"Şagird duyur ki, müəllim onu anlayır, fikirlərinə dəyər verir, uğurlarını görür və səhvlərinə görə təhqir etmir. Belə bir mühitdə öyrənmə könüllü, rahat və mənalı olur. Müəllim şagirdin maraqlarını, öyrənmə tərzini və psixoloji vəziyyətini nəzərə aldıqda, tədris prosesi qarşılıqlı dialoqa çevrilir. Bu zaman fənn şagirdin şəxsi təcrübəsi ilə əlaqələnir və abstrakt anlayış real mənaya bürünür".
Eyni zamanda müəllimin fənnə qarşı öz daxili ehtirası, sevgisi və müsbət enerjisi onun şagirdlərinə sirayət edir:
"Şagird müəllimin gözündə fənnə maraq, sevinc və yaradıcı yanaşma gördükdə, təbii şəkildə onu təqlid etməyə başlayır. Fənnə münasibət müəllimin şəxsi münasibətindən formalaşır. Əgər müəllim fənni 'maraqlı hekayə' kimi təqdim edirsə, şagirdlər də bu hekayənin iştirakçısına çevrilirlər. Bu, təkcə fənnə marağı deyil, ümumilikdə öyrənmə motivasiyasını artırır".
Şagirdin səhv etməsinə imkan vermək, onu təhqir etmədən istiqamətləndirmək öyrənməni gücləndirir:
"Bu gün müəllimlər üçün ən vacib məqam intizamı qorxu ilə deyil, hörmət və qarşılıqlı etimadla təmin etməkdir. Şagirdin səhv etməsinə imkan vermək, onu təhqir etmədən, istiqamətləndirmə ilə düz yola gətirmək öyrənməni gücləndirir. Məhz bu cür yanaşma sinifdə müsbət iqlim yaradır və şagirdin müəllimlə emosional bağını möhkəmləndirir. Hörmət və etimad üzərində qurulan münasibət uzunmüddətli motivasiyanın əsasını təşkil edir".
Fənnin həyatla əlaqələndirilməsi də mühüm əhəmiyyət daşıyır:
"Müasir pedaqoji yanaşmalar, o cümlədən kontekstual öyrənmə və Reggio Emilia fəlsəfəsi göstərir ki, şagird yalnız mənasını dərk etdiyi bilikləri mənimsəyir. Müəllim öyrətdiyi mövzunu real həyatdan nümunələrlə təqdim etdikdə, şagird fənni abstrakt deyil, 'öz dünyasının bir hissəsi' kimi qavrayır. Məsələn, riyaziyyatda faiz mövzusunun bazar qiymətləri və ailə büdcəsi ilə əlaqələndirilməsi fənni həyatın ayrılmaz hissəsinə çevirir".
Bütün bunlarla yanaşı, müəllimin texnologiyadan və innovativ vasitələrdən yaradıcı şəkildə istifadə etməsi də fənni sevdirməyin müasir formasıdır:
"İnteraktiv təqdimatlar, oyunlar, videoməzmunlar, süni intellekt alətləri şagirdlərin maraq dairəsinə daxil olur və fənni onların gündəlik həyat tərzi ilə birləşdirir. Beləliklə, dərs prosesi həm idrak, həm də emosional baxımdan cəlbedici olur.
Nəticə etibarilə, müəllimin özünü və fənnini sevdirməsi yalnız pedaqoji bacarıq deyil, həm də emosional zəka, empatiya və şəxsiyyət enerjisinin harmoniyasına əsaslanır. Müəllim sevildiyi qədər təsir gücünə malikdir. Əgər keçmişdə müəllimə olan qorxu intizam yaradırdısa, bu gün müəllimə olan sevgi və etimad öyrənməni yaradır. Bu səbəbdən, XXI əsrin müəllimi yalnız bilik ötürən deyil, həm də şagirdin ruhuna toxunan, onun gələcək həyatına istiqamət verən şəxs olmalıdır. Sevgi ilə qurulan tədris münasibəti isə hər bir şagirdin məktəbə gəlmək istəyi, öyrənməyə marağı və gələcək uğurlarının əsas təməlidir".
