Ali təhsilin iki pilləli strukturu bakalavr və magistr pillələri bu gün dünyanın əksər ölkələrində qəbul olunmuş standart sistemə çevrilib. Xüsusilə, magistratura pilləsi tədqiqat bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi, ixtisaslaşmanın dərinləşdirilməsi və akademik karyeraya hazırlıq baxımından mühüm mərhələ hesab edilir.
AzEdu.az magistratura təhsil pilləsinin nə vaxt və harada yarandığı ilə bağlı araşdırma edib.
Magistr dərəcəsinin akademik strukturda formal tanınması ilk dəfə İtaliyada, 1088-ci ildə təsis edilmiş Bologna Universitetində baş verdi. Bu universitet yalnız Avropanın deyil, dünyanın da ilk universiteti kimi tanınır. Bologna Universitetində hüquq və fəlsəfə kimi sahələrdə tələbələrə əvvəlcə bakalavr, sonra isə "magister" dərəcəsi verilirdi. Bu model tədricən digər Avropa universitetlərinə, xüsusilə Paris Universitetinə və İngiltərədəki Oksford və Kembric universitetlərinə yayıldı.
12-14-cü əsrlərdə Avropa universitetlərində təhsil əsasən dörd sahəyə yönəlirdi: hüquq, tibb, teologiya və fəlsəfə. Bu sahələr üzrə ixtisaslaşan tələbələr bakalavr dərəcəsini aldıqdan sonra, əlavə təhsil və dissertasiya müdafiəsi vasitəsilə "magister" və ya "doctor" adını qazanırdılar. Bu dərəcələr yalnız akademik səviyyəni deyil, həm də universitetdə dərs demək hüququnu ifadə edirdi.
1999-cu ildə imzalanmış Boloniya Bəyannaməsi Avropada ali təhsilin vahid sistemə salınması üçün atılmış mühüm addım oldu. Bu sənədin nəticəsi olaraq Avropa ölkələrində ikipilləli ali təhsil sistemi (bakalavr + magistr) rəsmiləşdirildi və standartlara uyğunlaşdırıldı. Magistratura bu mərhələdə artıq yalnız akademik deyil, həm də peşəkar inkişaf mərhələsi kimi qəbul olunmağa başlandı. Boloniya Prosesi nəticəsində magistr dərəcəsi yalnız elmi tədqiqat üçün deyil, həm də əmək bazarında daha yüksək peşəkar bacarıqlar qazanmaq üçün əhəmiyyətli hesab olundu.
Bu gün magistratura təhsili dünyanın əksər ölkələrində tətbiq olunur. Tədris müddəti ölkəyə və ixtisasa görə 1 ildən 2 ilə qədər davam edir. Təhsil forması isə tədqiqat yönümlü, peşə yönümlü və ya qarışıq modellərlə təşkil olunur. Magistr proqramlarında əsas məqsəd tələbəyə ixtisas sahəsində daha dərin elmi biliklər vermək, analitik düşüncə və tədqiqat bacarıqları qazandırmaqdır.
Magistratura təhsilinin tarixi Orta əsr universitetlərinə, xüsusilə Bologna Universitetinə gedib çıxır. Əsrlər ərzində bu dərəcə müxtəlif mərhələlərdən keçərək bu gün müasir ali təhsilin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Boloniya Prosesi ilə birlikdə magistr dərəcəsi qlobal təhsil sistemində standartlaşaraq tələbələrin ixtisaslaşması və elmi bacarıqlarının formalaşdırılması baxımından mühüm mərhələyə çevrilmişdir.
