“Məktəbli forması” məktəbdə müəyyən geyim qaydaları və uyğun formasını tələb edən sistem yalnız estetika və intizam məqsədilə deyil, həm də sosial ədalət, birlik və aidiyyət hisslərinin yaradılması məqsədi ilə tətbiq olunur. Bu konseptin tarixi müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif ölkələrdə fərqli formalarda ortaya çıxıb.
AzEdu.az bu dəfə məktəbli formalarının yaranma tarixini araşdırıb:
Bəzi mənbələrə görə, məktəblərdə müəyyən geyim qaydaları Orta əsrlərə qədər gedib çıxır. Məsələn, 1222-ci ildə London arxiyepiskopu tələb edirdi ki, məktəbli uşaqlar “cappa clausa” adlı paltar geyinsinlər bu, dini məktəblərdə istifadə olunan bir növ uzun paltar idi. Ancaq bu dövrdə bu geyimlər daha çox dini və məhdud şagird qruplarına aid idi və formal “uniform” kimi geniş yayılmış sistem deyildi.
Məktəbli forması konseptinin ən erkən və ən məşhur nümunələrindən biri İngiltərədə Christ’s Hospital məktəbinə məxsusdur. Məktəb 1552-ci ildə təsis olunub və kasıb, atası olmayan uşaqları qəbul etmişdi. Bu məktəb şagirdlərinə öz qaynaqları hesabına xüsusi geyim verirdi.
Christ’s Hospital-un rəsmi formasında uzun göy paltar (paltolu mantoya bənzər qalstuklu geyim), dizə qədər şalvar (breeches), sarı corablar və ağ yaxası tipli detallı geyimlər vardı. Bu geyim 400 ildən çoxdur dəyişmədən saxlanıb. Christ’s Hospital kimi məktəblər zamanla İngiltərədə “Bluecoat school” (göy paltar məktəbi) adlandırılan xeyriyyə məktəblərinin simvoluna çevrildi.
Christ’s Hospital kimi məktəblər xüsusi hallar idi. Amma məktəbli forması anlayışı 19‑cu əsrdən etibarən Britaniyada orta məktəblərdə də yayılmağa başladı. Təxminən 1820-ci illərdə Eton College (Britaniyanın tanınmış məktəblərindən biri) “Eton suit” adlı geyim sistemini tətbiq etdi. Bu, tələbələrə müəyyən paltar qaydası gətirirdi. 20-ci əsrin əvvəllərində məktəbli formaları bir çox məktəbdə məcburi hâl aldı xüsusilə oğlanlar üçün. Qızlar üçün isə məktəbli forma istifadəsi daha gec yayıldı: bəzi mənbələrə görə, qızlara forma məcburiyyəti 1920-ci illərdə başladı, qalstuk, pencək və s.) daxil olmaqla ciddi geyim qaydaları ilə müşahidə olunurdu.
Cənubi Koreyada ilk oğlan məktəb forması 1898-ci ildə Paichai Hakdang məktəbində tətbiq olunub. Digər ölkələrdə (məsələn, Türkiyə, müxtəlif Avropa ölkələri) məktəbli formasının tətbiqi dövlət təhsili sistemləri və mədəni siyasətlərlə bağlı olub. Bəzi ölkələrdə məktəbli forma məcburi olaraq qəbul edilmişdir, digərlərində isə bu, məktəbin qərarına buraxılıb.
