Gənclərin ali təhsil istiqamətində verdiyi qərarlar, yalnız şəxsi maraqları deyil, həm də cəmiyyətin sosial-siyasi, iqtisadi və texnoloji dinamikaları ilə sıx şəkildə bağlıdır. Bu qərarların cinsiyyətə görə fərqlənməsi isə uzun illərdir tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir.
AzEdu.az mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Azərbaycan
Azərbaycanda kişi abituriyentlər əsasən texniki və hüquq yönümlü sahələrə üstünlük verirlər. 2025-ci il qəbul statistikalarına görə:
I ixtisas qrupu (riyaziyyat-fizika): Kompüter elmləri, informasiya texnologiyaları, mühəndislik ixtisasları.
III qrup: Hüquq, beynəlxalq münasibətlər, dövlət idarəçiliyi.
IV qrup: Tibb və əczaçılıq (xüsusilə son illərdə kişi abituriyentlər arasında maraq artıb).
Kişi abituriyentlərin ən çox yönəldiyi universitetlər arasında Bakı Mühəndislik Universiteti, ADNSU və Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti yer alır.
Türkiyə
Türkiyədə kişi abituriyentlər ənənəvi olaraq texniki və təhlükəsizlik sahələrinə maraq göstərirlər:
Mühəndislik sahələri: Elektrik-elektronika, kompüter mühəndisliyi, inşaat mühəndisliyi, Təhlükəsizlik və hüquq: Polis Akademiyası, hüquq fakültələri və Pilotaj və aviasiya mühəndisliyi də son illərdə populyarlaşıb.
YÖK və ÖSYM statistikasına əsasən, kişi abituriyentlər arasında dövlət universitetləri ilə yanaşı, texnoloji təmayüllü vakıf (özəl) universitetlərinə maraq da artmaqdadır.
ABŞ
ABŞ-da kişi abituriyentlər STEM (elm, texnologiya, mühəndislik, riyaziyyat) sahələrini seçməyə davam edirlər:
Kompüter elmləri və proqramlaşdırma, Mexaniki və elektrik mühəndisliyi, İqtisadiyyat və maliyyə, Beynəlxalq tələbələr (xüsusilə Hindistan mənşəli kişi tələbələr) də bu sahələrə yönəlir.
Qeyd edək ki, qadınlara nisbətən kişilər kompüter elmlərinə 3 dəfə daha çox müraciət edi
Böyük Britaniya
Britaniyada A-level nəticələrinə əsasən, kişi tələbələr aşağıdakı sahələri daha çox seçirlər:
Fizika və riyaziyyat, Kompyuter elmləri ,Texnologiya və mühəndislik ixtisasları
UCAS statistikasına görə, hüquq və təhsil ixtisaslarında qadın üstünlüyü olsa da, texniki ixtisaslarda kişi dominantlığı qalır.
Kanada
Kanadada kişi abituriyentlərin üstünlük verdiyi sahələr:
Kompüter mühəndisliyi və proqram təminatı, Biznes idarəçiliyi, Energetika və texnologiya
Statistikaya əsasən, yüksək gəlirli ixtisasların əksəriyyəti kişi tələbələrin üstünlük verdiyi ixtisaslardır (məsələn, neft mühəndisliyi, proqram təminatı mühəndisliyi).
Çin
Çində kişi abituriyentlərin üstünlük verdiyi sahələr milli səviyyədə planlaşdırılan sənayelərlə üst-üstə düşür:
Mühəndislik ixtisasları (elektronika, mexanika), Proqramlaşdırma və süni intellekt, Tibb və hüquq
Gender balansı bəzən ixtisasların qəbul kvotalarında nəzərə alınır.
Cənubi Koreya
Koreyada kişi abituriyentlər əsasən texnologiya və informasiya sahələrinə yönəlirlər:
Kompüter və proqramlaşdırma, Kibertəhlükəsizlik və süni intellekt, Elektron və mobil texnologiyalar
Koreyada texniki ixtisasların qəbul balı yüksəkdir və bu sahələrdə kişi dominansı müşahidə olunur.
Qazaxıstan
Qazaxıstanda texniki sahələrdə kişi üstünlüyü nəzərəçarpacaqdır:
Energetika mühəndisliyi – 91 % kişi
Mexaniki mühəndislik – 87 %
İnformasiya texnologiyaları – 73 %
Bu göstəricilər kişi tələbələrin texniki və sənaye yönümlü ixtisaslara daha çox maraq göstərdiyini sübut edir.
Avstraliya
Avstraliyada kişi tələbələr ənənəvi olaraq aşağıdakı sahələrə yönəlir:
STEM (elm, texnologiya, mühəndislik, riyaziyyat)
İnformasiyaya əsaslanan ixtisaslar
Son illərdə humanitar və incəsənət sahələrinə də kişi marağının artdığı müşahidə olunur.
Malaziya
Malaziyada kompüter elmləri və mühəndislik sahələrində cinsiyyət balansı daha sabitdir:
Kişi və qadın tələbələr arasında bərabərlik artmaqdadır
Proqram təminatı və rəqəmsal dizayn kişi tələbələr arasında populyardır.
Belə ki, yuxarıda təqdim olunan təhlil göstərir ki, kişi abituriyentlərin ixtisas seçimi qlobal olaraq bir sıra əsas xüsusiyyətlərə malikdir:
Texniki, texnologiya və mühəndislik ixtisaslarına maraq ümumidir.
Biznes və maliyyə sahələri də gəlir potensialı səbəbilə önəmlidir.
Humanitar sahələrə kişi marağı ölkədən ölkəyə dəyişsə də, ümumilikdə azlıq təşkil edir.
