Keçdiyimiz günlərdə 15 yaşlı yeniyetmə anasından telefonu oyun oynamaq üçün istəyib. Lakin anası icazə vermədiyi üçün yeniyetmə onu qətlə yetirib.
Hadisə cəmiyyətdə geniş müzakirələrə səbəb olub. İnsanlar özülüyündə sual verir ki, mobil telefon və rəqəmsal aləmin təsiri uşaqların və yeniyetmələrin psixologiyasında necə dərin izlər buraxır ki, nəticədə valideyninə qarşı bu qədər amansız ola bilirlər.
Bəs bu cür hadisələrin qarşısını almaq üçün ailə, cəmiyyət və məktəb nə etməlidir?
AzEdu.az-a mövzu ilə bağlı psixoloq Aydan Məmmədova danışıb.
O qeyd edib ki, oyunlar, sosial şəbəkələr və onlayn məzmunlar beynin mükafat sistemini stimullaşdırır, nəticədə isə emosional tənzimləmə zəifləyir impulsiv davranışlar artır və agresiya ön plana keçir:
"Son günlərdə baş verən dəhşətli hadisə – 15 yaşlı yeniyetmənin mobil telefona görə anasını qətlə yetirməsi – cəmiyyətimizdə dərin təəssüf və narahatlıq doğurub. Bu hadisə bir uşağın oyun və texnologiya asılılığının hansı fəsadlara yol aça biləcəyini, həm də ailədaxili psixoloji bağların nə qədər zəiflədiyini göstərir.
Uşaq və yeniyetmə psixologiyasında əsas ehtiyac – emosional bağ, sabitlik və qayğıdır. Texnologiyanın həyatımıza sürətli inteqrasiyası ilə uşaqlar öz duyğusal ehtiyaclarını real münasibətlərdən çox, virtual mühitlərdə ödəməyə başlayıblar. Oyunlar, sosial şəbəkələr və onlayn məzmunlar beynin mükafat sistemini stimullaşdırır, nəticədə isə emosional tənzimləmə zəifləyir impulsiv davranışlar artır və agresiya ön plana keçir".
Müsahibimiz bildirib ki, bu faciənin kökündə dayanan əsas problem – emosional boşluq, impuls nəzarətinin olmaması və valideyn-övlad münasibətində qarşılıqlı anlaşmanın zəifləməsidir.
"Bəs nə etməliyik? - Ailə: Valideynlər uşaqlarına sadəcə nəzarət etməməli, həm də emosional bağ qurmalıdırlar. Dinləmək, empati göstərmək, qayğı və sərhədləri balanslı şəkildə təqdim etmək əsasdır. Telefonu qadağan etməklə yox, alternativ sosial və yaradıcı fəaliyyətlərlə əvəzləmək önəmlidir.
- Məktəb: Psixoloji xidmətlər gücləndirilməli, emosional intellekt, empati və impuls nəzarəti ilə bağlı proqramlar həyata keçirilməlidir. Uşaqlara həm texnologiyanı, həm də öz duyğularını düzgün idarə etməyi öyrətmək əsas hədəf olmalıdır.
- Cəmiyyət və media: Rəqəmsal təhlükələrə qarşı maarifləndirici layihələr, valideynlər üçün təlimlər və psixoloji dəstək mexanizmləri artırılmalıdır. Media isə bu cür halları sadəcə xəbər kimi deyil, maarifləndirici və önləyici təhlillərlə təqdim etməlidir".
"Unutmamalıyıq ki, bu cür hallar tək bir ailənin faciəsi deyil – bu, cəmiyyətin aynasıdır. Güclü ailələr, sağlam münasibətlər və emosional dayanıqlı uşaqlar yetişdirmək üçün birlikdə hərəkət etməliyik", deyə A.Məmmədova vurğulayıb.
