Təhsil hər bir cəmiyyətin inkişafında strateji əhəmiyyətə malik olan əsas sahədir. O, yalnız fərdlərin bilik və bacarıqlarını formalaşdırmaqla kifayətlənmir, həm də onların sosial, iqtisadi və mədəni həyatda aktiv iştirakını təmin edir. Müasir dövrdə qloballaşma və texnoloji inqilab şəraitində təhsilin rolu daha da artmışdır. Biliklərin ötürülməsi və mənimsənilməsi prosesləri yalnız ənənəvi yanaşmalarla deyil, innovativ metodlarla da zənginləşdirilir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, qabaqcıl təhsil sisteminə malik ölkələr yenilikçi yanaşmalara əsaslanır, müasir texnologiyalar və qlobal standartlarla inteqrasiya olunur. Bu yanaşmalar, xüsusilə də ömürboyu öyrənmə konsepsiyası, müstəqil təfəkkürün inkişafı və çevik təhsil modelləri kimi komponentləri əhatə edir. Azərbaycanın təhsil sistemi də dünya miqyasında öz mövqeyini gücləndirmək və qlobal çağırışlara cavab vermək üçün bu təcrübələrdən bəhrələnərək yeniliklərə imza atmağı hədəfləyir. Beləliklə, həm yerli ehtiyacları, həm də beynəlxalq standartları nəzərə almaqla, daha rəqabətqabiliyyətli və dinamik təhsil mühiti yaratmaq mümkündür. Bu istiqamətdə atılan hər bir addım cəmiyyətin rifahına və milli inkişaf strategiyalarına töhfə verəcəkdir.
Təhsil sahəsində yeniliklər, müasir tədris üsullarından, texnologiyanın inteqrasiyasına qədər bir çox fərqli yanaşmalarla əlaqəlidir. Bu yeniliklər arasında interaktiv dərslər, onlayn təhsil platformaları, layihə əsasında öyrənmə, fərdi yanaşmalar və tədrisin fərdiləşdirilməsi və s. kimi metodlar yer alır. Müəllimlərin peşəkar inkişafı da bu yeniliklərin tətbiqində mühüm rol oynayır. Bu inkişaflar təhsilin daha səmərəli və effektiv olmasını təmin edir və həm müəllimlər, həm də şagirdlər üçün yeni imkanlar yaradır. Bu dəyişiklikləri təhsil sistemində tətbiq etmək üçün “metodistlik” mühüm bir anlayışa çevrilir. Metodistlər, yenilikləri tətbiq etmək və müəllimlərin təcrübələrini zənginləşdirmək məqsədilə tədris prosesinin hər mərhələsində iştirak edir və həmkarlarına dəstək göstərirlər.
Metodistlik faəliyyəti tədris məqsədlərinin həyata keçirilməsi üçün müxtəlif istiqamətlərdə kömək olur. Bu həm yeni, həm də təcrübəli müəllimlərin bilik və bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə yardım edir. Belə ki, effektiv metodistlik fəaliyyəti və adekvat administrativ dəstək tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsində önəmli faktordur.
Metodistin işi müəllimlərin gələcək inkişaflarına müəyyən istiqamətlər vermək və dəstək göstərməkdir. Peşəkar metodist müəllimlərin öz bacarıqlarını kəşf etmələrinə və bununla qürur duymalarına, peşəkar inkişaflarında bu bacarıqları uğurlu tətbiq etmələrinə yardımçı olmalıdır. Metodist vahid yanaşma seçmək əvəzinə hər bir müəllimin individual ehtiyaclarına uyğun yanaşmaqla daha faydalı xidmət göstərə bilər.
Beynəlxalq təcrübədə metodistlərin məktəblərdə olması təhsilin keyfiyyətinin artırılması və müəllimlərin peşəkar inkişafının dəstəklənməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq, metodistlərin məktəblərdə olmasının müsbət tərəflərini qeyd etmək olar:
1. Müəllimlərin peşəkar inkişafının dəstəklənməsi: metodistlər müəllimlərə pedaqoji fəaliyyətlərində qarşılaşdıqları çətinliklərin aradan qaldırılmasında kömək edir, onların peşəkar inkişaf proqramlarının hazırlanmasında və İKT bilik və bacarıqlarının artırılmasında dəstək göstərirlər.
2. İnnovativ təlim-tədris texnologiyalarının tətbiqi: metodistlər yeni təlim texnologiyalarını öyrənir, onları müəllimlərə təqdim edir və tətbiqində dəstək olurlar. Bu, tədris prosesinin müasirləşdirilməsinə və keyfiyyətinin artırılmasına şərait yaradır.
3. Pedaqoji təcrübənin paylaşılması və ümumişlənməsi: metodistlər pedaqoji heyətin innovativ və aktual təcrübələrini aşkar edir, öyrənir, ümumiləşdirir və digər müəllimlərlə bölüşürlər. Bu, məktəbdə tədris keyfiyyətinin yüksəldilməsinə və müəllimlər arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsinə kömək edir.
4. Müəllimlərin sertifikasiya və qiymətləndirmə prosesinə dəstək: metodistlər müəllimlərin sertifikasiyadan və diaqnostik qiymətləndirmələrdən uğurlu nəticələr əldə etmələri üçün istiqamət verir, onların peşəkar fəaliyyətinin ekspertizasını və qiymətləndirilməsini həyata keçirirlər.
5. Metodik vəsaitlərin hazırlanması və təqdimatı: metodistlər müəllimlərə metodik vəsaitlərin hazırlanmasında, elmi məqalələrin yazılmasında kömək edir, müxtəlif tipli sənədlərin və vəsaitlərin toplanmasında dəstəkləyici rol oynayırlar.
Bu funksiyalar vasitəsilə metodistlər məktəblərdə tədris prosesinin keyfiyyətinin artırılmasına, müəllimlərin peşəkar inkişafına və ümumilikdə təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsinə mühüm töhfə verirlər.
Metodist - tyutor rolunda müəllimin şəxsi və peşəkar inkişafı ilə bağlı metodik dəstək göstərir, fərdi proqramlar tərtib edir və bu yöndə müəllimlərə kömək edir. Bu rolda metodist müəllimlərə hazır həll yolunu və lazımi məlumatı verməkdən daha çox, məsələlərin həll yolunu tapması üçün məsləhət verməklə dəstək olur. Metodistin tyutorluq vəzifəsi, həmçinin müəllimlərin professional məsələləri həll etmək üçün ehtiyac duyduqları, lakin çatışmayan bilik və bacarıqları əldə etmək yönündə alternativ yolların araşdırılması və tədbiq olunmasını əhatə edir.
Metodist -fasilitator rolunda müəllimin fərdi peşəkar inkişafı və təkmilləşməsi prosesi yönündə psixoloji-pedaqoji dəstək göstərir. İş prosesində müəllim-müəllim, müəllim-valideyn, müəllim-şagird qarşılıqlı münasibətlərində yaranan baryerləri aşmağa kömək edir.
Metodistin fəaliyyətinin effektiv olması üçün o, aşağıdakı keyfiyyətlərə malik olmalıdır:
Məktəbdə metodistlərin olması bir çox səbəbə görə vacibdir. Onların rolu təhsil müəssisələrində tədris prosesinin keyfiyyətini artırmaq, müəllimlərin peşəkar inkişafını dəstəkləmək və təhsildə müasir metodologiyaların tətbiqinə kömək etməkdən ibarətdir. Aşağıda məktəbdə metodistin olmasının əhəmiyyətli səbəbləri qeyd olunub:
1. Tədris keyfiyyətinin artırılması
Metodistlər məktəbin tədris planlarını və strategiyalarını təkmilləşdirmək üçün çalışır. Onlar müasir tədris metodlarını tətbiq edir, müəllimləri təlim materialları ilə təmin edir və onların tədris bacarıqlarını inkişaf etdirir.
2. Müəllimlərin peşəkar inkişafı
Metodistlər müəllimlər üçün seminarlar, təlimlər və peşəkar inkişaf proqramları təşkil edirlər. Bu, müəllimlərin yeni təlim metodlarını öyrənməsinə və effektiv dərs keçməsinə şərait yaradır.
3. Təhsildə inovasiya və yaradıcılıq
Metodistlər məktəbdə innovativ tədris yanaşmalarını tətbiq edir və müəllimlərə bu yenilikləri öyrənməyə kömək edirlər. Onlar müasir texnologiyaların təhsildə istifadəsini təşviq edir və müəllimlərin İKT bacarıqlarını inkişaf etdirir.
4. Müəllimlərə metodiki dəstək
Metodistlər müəllimlərə dərs planlarının hazırlanmasında, qiymətləndirmə meyarlarının qurulmasında və metodik vəsaitlərin hazırlanmasında kömək edirlər. Bu, tədris prosesini sistemli və effektiv edir.
5. Təcrübə və məlumat mübadiləsi
Metodistlər müəllimlər arasında əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi üçün platformalar yaradır. Bu, müəllimlərin bir-birindən öyrənməsinə və məktəbdə təhsil keyfiyyətinin daha da artmasına səbəb olur.
6. Qiymətləndirmə və təhlil
Metodistlər məktəbdə təhsil nəticələrinin qiymətləndirilməsi və tədris prosesinin təhlili ilə məşğul olurlar. Bu, məktəbin zəif tərəflərini müəyyənləşdirməyə və problemləri aradan qaldırmaq üçün strategiyalar hazırlamağa kömək edir.
7. Məktəbdə ümumi təhsil mədəniyyətinin inkişafı
Metodistlər məktəbdə kollektiv təhsil mədəniyyətinin formalaşmasına töhfə verir. Onlar təhsil işçilərinin işinə nəzarət edir, motivasiya yaradır və ümumi inkişaf üçün çalışırlar.
Metodist məktəbdə kimin dostudur?
Metodist məktəbdə müəllimlərin dostudur. Onun əsas vəzifəsi müəllimlərə metodik dəstək göstərmək, onların peşəkar inkişafını təmin etmək və tədris prosesini daha effektiv hala gətirməkdir. Metodistlər müəllimlərlə yaxından işləyir, onların tədris bacarıqlarını gücləndirir, yeni tədris metodları haqqında məlumatlar verir və dərs prosesinin təkmilləşdirilməsi üçün rəy və təkliflər təqdim edirlər.
Eyni zamanda, metodistlər şagirdlərin təhsil nailiyyətlərinin yüksəlməsinə də kömək edirlər, çünki onların məqsədi müəllimlərin daha yaxşı tədris etməsi və şagirdlərin daha effektiv öyrənməsidir. Metodist, məktəb daxilində təhsil keyfiyyətinin yüksəlməsi üçün əhəmiyyətli bir rol oynayır və bütün məktəb icması ilə əməkdaşlıq edir.
Metodistlərin fəaliyyəti həm müəllimlər, həm də şagirdlər üçün faydalıdır. Onların rolu məktəbin ümumi təhsil səviyyəsini yüksəltməyə və təhsilin keyfiyyətini davamlı olaraq yaxşılaşdırmağa yönəlmişdir.
Məktəbdə metodistin əsas işi tədris prosesinin keyfiyyətini artırmaq, müəllimlərə dəstək olmaq və təhsil müəssisəsinin inkişafına töhfə verməkdir. Metodistin işi məktəbdə təhsilin idarə olunmasında vacib rola malikdir və tədris prosesinin daha səmərəli, müasir və keyfiyyətli olmasını təmin edir.
Dünya təcrübəsində bir çox ölkələrdə məktəblərdə metodistlərin fəaliyyəti mövcuddur və onların funksiyaları təhsilin keyfiyyətini artırmaq, müəllimlərin peşəkar inkişafını dəstəkləmək və tədris prosesini təkmilləşdirmək məqsədi daşıyır. Aşağıda bəzi ölkələrdə metodistlərin fəaliyyətini və onların əsas funksiyalarını təqdim edirik:
1. ABŞ-Amerikada məktəblərdə metodistlərə bənzər vəzifələrə malik olan “curriculum specialists” (kurikulum mütəxəssisləri) və ya “instructional coordinators” çalışır. Onlar tədris proqramlarının hazırlanmasına və tətbiqinə nəzarət edirlər. Müəllimlərə treninqlər təşkil edir və peşəkar inkişaflarını dəstəkləyirlər.Təhsil texnologiyalarını tətbiq etmək üçün müəllimlərə dəstək olurlar.Təhsil nəticələrini analiz edir və tədris strategiyalarını təkmilləşdirirlər.
2. Finlandiya məktəblərində metodistlərə uyğun olan “pedagogical leaders” fəaliyyət göstərir.Onlar təhsildə innovativ yanaşmaların tətbiqinə rəhbərlik edirlər. Müəllimlərin peşəkar inkişafını və əməkdaşlığını dəstəkləyirlər. Şagirdlərin fərdi təhsil ehtiyaclarını nəzərə alaraq tədris prosesini tənzimləyirlər. Müasir tədris texnologiyalarını tətbiq etməyə kömək edirlər.
3. Böyük Britaniyada “education consultants” və “subject leaders” məktəblərdə metodistlərin funksiyalarını icra edir. Tədris resurslarının hazırlanmasını təşkil edir. Müəllimlərin fəaliyyətini izləyir və onlara təkmilləşdirmə yolları təklif edir. Pedaqoji metodların inkişafını təşviq edirlər. Şagirdlərin təlim ehtiyaclarına uyğun dərs planlarının hazırlanmasına kömək edir.
4. Sinqapurda metodistlərin funksiyalarına yaxın olan “master teachers” və “curriculum specialists” fəaliyyət göstərir. Onlar tədris proqramlarının tərtibi və icrasına nəzarət edirlər. Təhsil texnologiyalarının tətbiqini və yeniliklərin inteqrasiyasını təmin edirlər. Müəllimlər üçün təlimlər və ixtisasartırma proqramları təşkil edirlər.Tədris metodologiyalarını izləyir və təkmilləşdirirlər.
5. Çində metodistlərə bənzər “academic advisors” və “teaching supervisors” fəaliyyət göstərir. Müəllimlərin peşəkar hazırlığını təkmilləşdirmək üçün treninqlər keçirirlər.Tədris resurslarını yeniləyir və metodik dəstək təmin edirlər. Təhsil nəticələrinin keyfiyyətinə nəzarət edirlər. Müasir təlim texnologiyalarının və metodlarının tətbiqinə rəhbərlik edirlər.
Dünya təcrübəsində metodistlərin funksiyaları əsasən təhsildə keyfiyyətin artırılması, müəllimlərin dəstəklənməsi və inkişafı, tədris prosesinin müasir texnologiyalarla təkmilləşdirilməsinə xidmət etməkdir.
Bu yanaşma təhsilin səmərəliliyini artırır və hər bir şagirdin fərdi ehtiyaclarını qarşılamağa imkan verir.
Azərbaycanda “Müasir metodist” layihəsi ümumi təhsil müəssisələrində metodik xidmətin inkişaf etdirilməsi və müəllimlərin peşəkar bacarıqlarının artırılması məqsədilə həyata keçirilir. Layihənin əsas məqsədi müəllimlərə metodik dəstək göstərərək onların peşəkar inkişafını təmin etmək və şagirdlərin təhsil nailiyyətlərini yüksəltməkdir.
Əsas fəaliyyət istiqamətləri:
Dərsdinləmələr: Metodistlər müəllimlərin dərslərini müşahidə edərək onların təlim ehtiyaclarını müəyyənləşdirir və fərdi konstruktiv rəylər təqdim edirlər. Bu proses müəllimlərin öz tədris metodlarını təkmilləşdirməsinə və dərs prosesinin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə kömək edir.
Metodik görüşlər: Müəllimlərin metodiki bacarıqlarını artırmaq məqsədilə metodik görüşlər təşkil edilir. Bu görüşlərdə dərs müşahidələrinin nəticələri müzakirə olunur, müəllimlərin metodiki bacarıqlarında müşahidə edilən çatışmazlıqlar təhlil edilir və həll yolları təklif edilir.
Təlimlər: Müəllimlərin peşəkar inkişafını dəstəkləmək üçün onların təlim ehtiyaclarına uyğun təlimlər keçirilir. Bu təlimlər müəllimlərin metodiki və pedaqoji bacarıqlarını artırmaqla yanaşı, onların motivasiyasını və pedaqoji innovasiyalara marağını da artırır.
Layihə çərçivəsində keçirilən fəaliyyətlər müəllimlərin peşəkar bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə səbəb olur ki, bu da şagirdlərin akademik nailiyyətlərində əhəmiyyətli irəliləyişlərlə nəticələnir. Metodistlər və müəllimlər arasında əməkdaşlıq, təcrübə mübadiləsi və birgə fəaliyyətlər tədris prosesinin ümumi effektivliyinə müsbət təsir göstərir.
“Müasir Metodist” layihəsinin müsbət təsiri müxtəlif səviyyələrdə və sahələrdə hiss olunur. Bu təsirlər müəllimlərin peşəkar inkişafından şagirdlərin təhsil nailiyyətlərinə qədər bir çox aspekti əhatə edir. Aşağıda layihənin əsas müsbət təsir sahələri və təsir mexanizmləri təqdim olunur:
1. Müəllimlərin peşəkar inkişafı
Müəllimlər layihə çərçivəsində təşkil olunan təlimlərdə yeni pedaqoji metod və yanaşmaları öyrənirlər. Bu, onların dərslərdə daha yaradıcı və effektiv metodlardan istifadə etməsinə səbəb olur.
Fərdi rəylər və göstərişlər: Dərsdinləmələrdən sonra metodistlər tərəfindən təqdim olunan konstruktiv rəy müəllimlərin güclü və zəif tərəflərini müəyyən etməyə, tədris proseslərini təkmilləşdirməyə kömək edir.
Motivasiya və inamın artması: Müəllimlər öz inkişaflarını görərək təhsildə daha böyük hədəflərə nail olmaq üçün motivasiya qazanırlar.
2. Şagirdlərin təhsil nailiyyətləri
Müəllimlər fərdi yanaşma metodlarını tətbiq edərək şagirdlərin fərdi ehtiyaclarına daha yaxşı cavab verir. Bu, təlim nəticələrinin yaxşılaşmasına və şagirdlərin dərslərdə daha fəal iştirakına gətirib çıxarır. İnnovativ metodlar və metodiki dəstək dərslərin daha maraqlı və səmərəli keçməsinə şərait yaradır, bu da şagirdlərin təhsil motivasiyasını artırır.
3. Tədris prosesinin keyfiyyətinin artması
Layihə çərçivəsində müəllimlər müasir təlim texnologiyalarını mənimsəyir və onları dərslərində tətbiq edir. Metodistlərin hazırladığı metodik vəsaitlər və resurslar tədris keyfiyyətinə birbaşa təsir edir.
4. Məktəb icmalarının güclənməsi
Layihə vasitəsilə müəllimlər arasında əməkdaşlıq güclənir, onlar öz aralarında təcrübə mübadiləsi aparır və birgə çalışırlar. Müəllimlər və metodistlər arasında müntəzəm əməkdaşlıq məktəb icmasının ümumi təhsil səviyyəsini artırır.
5. Təhsildə davamlı inkişaf
Layihə çərçivəsində əldə edilən bilik və təcrübələr ölkənin digər məktəblərinə də təsir edir və ümumi təhsil sistemində müsbət dəyişikliklərə səbəb olur.Tədris metodlarının təkmilləşdirilməsi və innovasiyaların tətbiqi ilə təhsildə yeni standartlar formalaşır.
“Müasir Metodist” layihəsi yalnız cari nailiyyətlərlə məhdudlaşmayacaq. Gələcəkdə daha geniş təsir dairəsi ilə təhsildə keyfiyyəti artırmaq, müəllimlər və şagirdlər arasında yenilikləri təşviq etmək məqsədini güdəcək. Layihə, ümumi təhsil sisteminin modernləşdirilməsi və davamlı inkişafa yönəlmiş əsas vasitələrdən biri kimi çıxış edə bilər.
Metodist xidmətinin səmərəliliyini artırmaq üçün bu sahədə qabaqcıl dünya təcrübəsinin yeniliklərini öyrənmək və həmin yenilikləri ehtiyaclar və perspektivlər çərçivəsində tətbiq etmək lazımdır. Hal-hazırda təhsilimizdə ehtiyacların müəyyənləşməsinə, tədrisin bu yöndə təşkili üçün kadrların yetişdirilməsinə, xüsusilə də metodist hazırlığına xüsusi diqqət ayrılır. Çoxşaxəli metodist fəaliyyətini arzu olunan kəmiyyətə və keyfiyyətə qaldırmaq üçün seminarlar, təlimlər keçirilir, müəllimlə müzakirələr təşkil olunur.
Şəxsi inkişaf üzrə kouç,təlimçi, marker, mentor,
müəllim, “Müasir metodist” layihəsinin metodisti,
yazar, “Özünə Yox De” kitabının müəllifi Nigar Mahi
