“Övladlarımıza “mən səni sevirəm”,deməyi, qayğımızı göstərməyi unuduruq”.
Bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasında psixoloq Gülnar Orucova deyib.
“Müxtəlif ailə modelləri var. Liberal, avtoritar, hədsiz qoruyucu, dəstəkləyici və s. Bu ailə modellərinə görə fərqli uşaqlar yetişdirilir. Avtoritar ailədə uşaqlar disiplinli olur, amma buna baxmayaraq uşaqlar mərhəmətsiz, qəddar bəzən isə çox aqressiv böyüyürlər.
Liber ailə modelində isə valideynlərdən çox, uşaqların sözü keçir. “Yox” sözü belə ailələrdə demək olar ki, işlənmir. Müşahidələr onu göstərir ki, həmin uşaqlar cəmiyyətə adaptasiya olmaqda çətinlik çəkirlər. Əsasən birinci sinfə gedən belə uşaqlar ancaq ağlayır, çünki onlar daha diqqət mərkəzində olmayacaqlarını, sevilməyəcəklərini düşünürlər.
Burada dəstəkləyici ailə modelində isə valideynlərin hər biri onların yetişdirilməsində mühüm rol oynayır. Belə ailələrdə valideyn övladı səhv etdiyi zaman onu danlamır, əksinə həmin yanlışa görə bir nəticə çıxarmasını öyrədir. Uşağına mükafat və cəza sistemini tətbiq edir. Bu halda isə azyaşlı nəyin doğru, nəyin yanlış olduğunu daha rahat seçə bilir. Ancaq uşağını yıxılmağa belə qoymayan hədsiz qoruyucu ailə modeli də var ki, belə yetişdirilən uşaqlar cəmiyyətdə kənarda qalırlar”.
Psixoloq qeyd edib ki, tərəflər valideyn olmamışdan öncə, ilk növbədə özlərini tərbiyə etməlidirlər:
“Bir çox ailələr övladına çox şeydə qadağalar qoyurlar. Lakin həmin qadağaların nəyə görə, hansı səbəbdən olduğunu açıqlamırlar. Təklif edirəm ki, tərəflər valideyn olmamışdan öncə, ilk növbədə özlərini tərbiyə etsinlər. Nəyi, hansı niyyətlə etdiklərini özlərinə izah etsinlər.
Bəzi valideynlər tələbkarlığı ilə öz uşağını robotlaşdırır. Övladının deyil, öz istəklərini nəzərə alır. Bu heç də doğru addım deyil. Uşaqlarımızı keçmiş dövrə görə yox, indiki dövrə görə böyütməliyik. Əks halda həmin uşaq zəmanədən geri qalır. Daha sonra isə özünü lazımsız hiss etməyə başlayır”.
Həmsöhbətimiz vurğulayıb ki, zamanla ayaqlaşmaq açıq-saçıq geyinmək, restoranlara, istirahət mərkəzlərinə uşağı aparıb onu incidərək şəkil çəkdirmək deyil:
“Valideyn uşağını böyüdərkən özü yalan danışmamalıdır. Uşağına cəza verdikdə belə bunun hansı səbəbdən olduğunu izah etməlidir. Səhv etdikdə şiddət göstərmək əvəzinə bu səhvin nəticəsini başa salmalıyıq.
Biz çalışırıq ki, övaldımıza bahalı telefon alaq, istirahətini təşkil edək, ödənişli liseylərdə oxudaq, repetitor yanına göndərək. Ancaq biz övladımıza “mən səni sevirəm”,deməyi, qayğımızı göstərməyi unuduruq. Nəticədə övladlarımız ailəsindən görmədyi sevgini, xoş sözü doğru olmayan, yaşça özlərindən böyük olan şəxslərdə görüb, həyatını məhv edir”.
