“Azərbaycanda məktəblərdə fakültativ məşğələlərə ciddi yanaşılmaması problemi mövcuddur”.
Bu sözləri təhsil eksperti Kamran Əsədov AzEdu.az-a açıqlamasında söyləyib.
“Məktəblərdə dərsdən əlavə məşğələlər, xüsusilə fakültativ məşğələlər, tədris prosesində mühüm yer tutur və uşaqların fərdi inkişafı üçün əvəzsiz faydalar təmin edə bilər. Bu əlavə dərslər, şagirdlərin biliklərini dərinləşdirməyə, təhsil sahələrinə daha dərindən nüfuz etməyə, maraq dairələrini genişləndirməyə və həmçinin yaradıcılıq və tədqiqat qabiliyyətlərini inkişaf etdirməyə imkan yaradır.
Lakin bu məşğələlərin məktəblərdə necə təşkil edilməsi və buna yanaşma tərzi çox vaxt müəllimlər, valideynlər və təhsil sisteminin ümumi strukturundan asılı olaraq dəyişir.
Fakültativ məşğələlər, əsasən dərs proqramından əlavə olaraq keçirilən, lakin şagirdlərə müstəqil düşünmə qabiliyyətlərini inkişaf etdirmək, müəyyən fənlərə maraq göstərmək və həmin sahədə daha dərin biliklər əldə etmək üçün geniş imkanlar yaradan tədris formasıdır.
Şagirdlər yalnız dərs vaxtı ilə məhdudlaşanda, daha az şans əldə edir və yalnız dərsliklərlə bağlı biliklərə əsaslanırlar. Əlavə məşğələlər isə onların bilik dairəsini genişləndirir, elmi tədqiqatlara həvəsləndirir və müstəqil öyrənmə bacarıqlarını inkişaf etdirir. Digər bir vacib aspekt, bu əlavə dərslərin şagirdlərin öyrənmə tempinə uyğunlaşdırılmasıdır”.
K.Əsədov qeyd edib ki, hər bir şagirdin fərdi öyrənmə tempi fərqlidir və bəziləri üçün dərs saatları mövzuları tam mənimsəmək üçün kifayət etmir:
“Fakültativ məşğələlər bu problemi aradan qaldırmaq üçün yaxşı bir vasitədir. Bununla yanaşı, bu məşğələlər şagirdlərin öz qabiliyyətlərini kəşf etməsinə və bəlkə də gələcək karyeraları üçün müəyyən istiqamət seçmələrinə də şərait yaradır. Bununla belə, faktiki vəziyyət göstərir ki, Azərbaycanda məktəblərdə fakültativ məşğələlərə ciddi yanaşılmaması problemi mövcuddur”.
Ekspert qeyd edib ki, fakültativ məşğələlərin təşkilində bəzi maneələr və sistematik boşluqlar var:
“Bir çox hallarda bu dərslər yalnız formal xarakter daşıyır, müəllimlər tərəfindən kifayət qədər səmərəli şəkildə tədris edilmir və ya valideynlər və şagirdlər arasında yetərincə əhəmiyyət verilməyən bir sahə kimi görülür.
Nəticədə, bu məşğələlər bəzən əsas tədris proqramına kömək etməkdə təsirli olmur və ya yalnız imtahanlara hazırlıq məqsədi daşıyır. Halbuki, fakültativ məşğələlər şagirdlərin maraq və bacarıqlarına uyğun şəkildə təşkil edilsə, onların təhsil keyfiyyətinə mühüm təsir edə bilər.
Fakültativ məşğələlərin uğurlu olması üçün bir sıra addımların atılması zəruridir. İlk növbədə, bu dərslərə məktəblərdə ciddi yanaşmaq və onları yalnız imtahan hazırlığına yönəltməmək vacibdir. Əlavə məşğələlər yalnız əsas fənlərə deyil, həm də yaradıcılığı və innovasiyaları təşviq edən sahələrə yönəldilməli, şagirdlərin maraq dairəsinə uyğunlaşdırılmalıdır.
Müəllimlərin də bu sahədə motivasiyası artırılmalı və əlavə dərslərin keyfiyyətli keçirilməsi üçün şərait yaradılmalıdır. Eyni zamanda, valideynlər də bu dərslərin əhəmiyyətini dərk etməli və uşaqlarının tədris fəaliyyətini izləməlidirlər.
Nəticə olaraq, məktəblərdə dərsdən əlavə məşğələlər və fakültativ dərslər, şagirdlərin hərtərəfli inkişafı üçün vacib bir vasitədir. Lakin, bunun səmərəliliyi və keyfiyyəti müəllimlərin, məktəb rəhbərliyinin və valideynlərin bu məsələyə olan yanaşmasından asılıdır. Fakültativ məşğələlər, yalnız riyaziyyat və ya digər akademik fənlər üzrə əlavə biliklər verməklə kifayətlənməməli, həm də şagirdlərin maraq və qabiliyyətlərini inkişaf etdirən yaradıcı dərslərdən ibarət olmalıdır.
Azərbaycanın təhsil sistemində bu sahədə daha çox yeniliklər və təkmilləşmələr tətbiq edildikcə, şagirdlərin təhsil keyfiyyəti və ümumi inkişafı üçün əhəmiyyətli addımlar atılmış olar”.
