“Ötən il buraxılış imtahanlarında 54 nəfərin maksimum 300 bal toplaması, imtahan nəticələrinin əvvəlki illərlə müqayisədə daha stabil olduğunu göstərir”.
Bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasındaTəhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, bu həm təhsil sistemində müəyyən müsbət dəyişikliklərin baş verdiyini, həm də şagirdlərin imtahanlara hazırlıq səviyyəsinin yüksəldiyini sübut edir:
“Bununla belə, imtahanda iştirak edən şagirdlərin əksəriyyəti müəyyən fənlərin çətinliyindən şikayətlənmiş, xüsusilə riyaziyyat və xarici dil fənlərində çətinliklərlə üzləşdiklərini bildirmişlər. Bu vəziyyət, imtahanın məzmunu, şagirdlərin hazırlıq səviyyəsi və tədris prosesinin keyfiyyəti ilə əlaqədardır.
Buraxılış imtahanlarında ən yüksək nəticələrin daha çox hansı fənn üzrə əldə olunduğunu müəyyən etmək üçün ümumi statistikanı nəzərdən keçirmək vacibdir. Əvvəlki illərin nəticələrinə əsasən, abituriyentlər tədris dili və xarici dil fənlərində daha yüksək nəticələr əldə edirlər.
Bunun əsas səbəbi, bu fənlərin gündəlik həyatda daha çox istifadə olunması, məktəb proqramlarında daha çox əhatə edilməsi və şagirdlərin bu sahədə daha çox təcrübəyə malik olmasıdır. Riyaziyyat fənni isə məntiqi düşünmə və problem həll etmə bacarıqlarını tələb etdiyindən, nəticələr nisbətən aşağı olur. Riyaziyyat suallarının həllində şagirdlər əsasən riyazi biliklərdən əlavə məntiqi təfəkkürün güclü olmasını tələb edən suallarla qarşılaşırlar ki, bu da nəticələrin aşağı olmasına təsir edir.
Xarici dil fənninin çətin görünməsinin əsas səbəblərindən biri də qrammatik biliklərə və mətn anlama bacarıqlarına əsaslanan testlərin tərtib edilməsidir. Bu, şagirdlərin yalnız dil qaydalarını əzbərləməklə deyil, eyni zamanda onları praktik şəkildə tətbiq etməklə öyrənməsini tələb edir. Lakin Azərbaycanda xarici dil tədrisinin metodikasında müəyyən çatışmazlıqlar mövcuddur və bu, abituriyentlərin imtahanda istənilən nəticəni göstərməsinə mane ola bilər. Bu fənn üzrə daha yüksək nəticə göstərən şagirdlər əsasən əlavə hazırlıq kurslarına qatılan, repetitorlarla fərdi işləyən və ya xarici dil mühitində daha çox təcrübəyə malik olan abituriyentlərdir”.
“İmtahan nəticələrinə təsir edən ən mühüm amillərdən biri abituriyentlərin hazırlıq səviyyəsidir”,- deyə həmsöhbətimiz əlavə edib:
“Hazırkı təhsil sistemi şagirdlərə imtahana kompleks hazırlıq verməklə yanaşı, onlara biliklərin tətbiqi sahəsində praktik imkanlar təqdim etməlidir. Lakin tədris metodikası hələ də əsasən nəzəri biliklərə yönəldiyindən, abituriyentlər riyaziyyat kimi tətbiqi fənlərdə çətinlik çəkirlər. Xarici ölkələrin təcrübəsində, məsələn, Finlandiya və Estoniya kimi ölkələrdə şagirdlər tənqidi düşünmə və problem həll etmə bacarıqlarını inkişaf etdirən sistemlərdə təhsil alır və bu, onların imtahan nəticələrinə birbaşa təsir edir.
Abituriyentlərin hansı fəndə daha yüksək nəticə göstərməsi həm də imtahan suallarının çətinlik dərəcəsindən asılıdır. Əgər sualların çətinliyi əvvəlki illərlə müqayisədə artarsa, ümumi nəticələr aşağı düşə bilər. Bu baxımdan, riyaziyyat fənnində sualların məzmununun dəyişməsi şagirdlərin nəticələrinə ciddi təsir göstərir. Riyaziyyat fənnində nəticələrin nisbətən aşağı olması təkcə sualların çətin olması ilə bağlı deyil, həm də şagirdlərin bu fənnə yetərincə vaxt ayırmaması ilə əlaqələndirilir. Digər fənlərdə olduğu kimi, riyaziyyatda da mütəmadi və sistemli məşq tələb olunur ki, bu da şagirdlərin məhdud vaxt çərçivəsində tam hazırlıqlı olmasına imkan vermir.
Bu il buraxılış imtahanlarında ən yüksək nəticələrin hansı fəndə olacağını müəyyən etmək üçün şagirdlərin hazırkı hazırlıq səviyyəsi və imtahan suallarının məzmunu nəzərə alınmalıdır. Əvvəlki illərdəki təcrübəyə əsasən, bu il də ana dili və xarici dil fənlərində daha yüksək nəticələrin olması gözlənilir. Bunun səbəbi, bu fənlərdə açıq tipli tapşırıqların şagirdlər tərəfindən nisbətən daha rahat qavranılması və məktəb proqramına uyğun olmasıdır. Riyaziyyat fənnində nəticələrin yüksəlməsi üçün isə məktəblərdə və kurslarda tətbiq olunan metodikaların yenilənməsi və daha praktiki yanaşmaların tətbiqi zəruridir.
Dünya təcrübəsinə nəzər saldıqda, müxtəlif ölkələrdə buraxılış imtahanlarının nəticələrinə təsir edən müxtəlif amillər mövcuddur. Finlandiyada təhsil sistemi şagirdlərin fərdi inkişafına və təfəkkürünün inkişafına yönəldilmişdir ki, bu da imtahan nəticələrinə müsbət təsir göstərir. Bu ölkədə şagirdlər yalnız testlər üzərində işləmirlər, həm də praktiki bacarıqlarını inkişaf etdirən tapşırıqlarla məşğul olurlar. Sinqapurda isə təhsil proqramları mütəmadi olaraq yenilənir və şagirdlərin analitik düşüncə qabiliyyətinin inkişafına xüsusi önəm verilir. Estoniyada isə təhsil sistemində rəqəmsal texnologiyalar aktiv şəkildə tətbiq olunur və şagirdlərin öyrənmə prosesinə marağı artırılır”.
K.Əsədov Azərbaycanda buraxılış imtahanlarının nəticələrinin yaxşılaşdırılması üçün beynəlxalq təcrübədən istifadə edilməli və imtahanların məzmunu müasir tələblərə uyğun təkmilləşdirilməli olduğunu bildirib:
“Şagirdlərin tədris prosesində iştirakının artırılması, interaktiv və praktiki təhsil metodlarının tətbiqi, müəllimlərin daha müasir yanaşmaları mənimsəməsi vacibdir. Bundan əlavə, abituriyentlərin hazırlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün onlara daha fərdi yanaşma tətbiq olunmalı, hər bir şagirdin güclü və zəif tərəfləri nəzərə alınaraq əlavə dəstək proqramları hazırlanmalıdır.
Buraxılış imtahanları yalnız ali təhsil müəssisələrinə qəbul üçün deyil, həm də şagirdlərin orta təhsildən nə qədər faydalandığını ölçmək üçün bir vasitədir. Əgər bu imtahanlar real bacarıqları və analitik düşüncəni ölçmək üçün daha effektiv mexanizmlərlə təşkil olunarsa, onların nəticələri də daha obyektiv və faydalı olacaqdır. Buna nail olmaq üçün isə təhsil sistemi təkmilləşdirilməli, şagirdlərə daha keyfiyyətli təhsil verilməli və onların imtahanlara daha yaxşı hazırlanması üçün lazımi şərait yaradılmalıdır. Bu il buraxılış imtahanlarında yüksək nəticələrin əldə olunması üçün şagirdlərin fərdi hazırlıq səviyyəsi və imtahan suallarının məzmunu həlledici rol oynayacaq.
Əgər məktəblərdə tədris metodikası gücləndirilərsə, müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsi artırılarsa və abituriyentlərə daha yaxşı hazırlıq imkanları yaradılarsa, nəticələr daha yüksək ola bilər. Eyni zamanda, şagirdlərə imtahan stressini idarə etməyi öyrətmək və onların psixoloji hazırlığını gücləndirmək də buraxılış imtahanlarının uğurla başa çatdırılmasına töhfə verəcəkdir”,- deyə fikrini tamamlayıb.
