Braille yazısı, görmə qabiliyyəti məhdud şəxslərin oxumaq və yazmaq imkanlarını təmin etmək üçün yaradılmış ən önəmli əlifbalardan biridir. Bu yazı sistemi, toxunmaqla oxunması üçün nəzərdə tutulmuş qaldırılmış nöqtələrdən ibarətdir və görmə qabiliyyəti məhdud tələbələrin təhsilinə və sosial inteqrasiyasına mühüm töhfə vermişdir.
AzEdu.az braille yazısı haqqında araşdırma aparıb.
Braille yazısı 1824-cü ildə Louis Braille tərəfindən yaradılmışdır. Louis Braille 1809-cu ildə Fransada anadan olub. Uşaq vaxtı atelyedə baş verən qəzada gözünü itirmiş və görmə qabiliyyətini tamamilə itirmişdir. Təhsil aldığı məktəbdə görmə qabiliyyəti məhdud uşaqlar üçün istifadə edilən oxuma metodlarının yetərsiz olduğunu görərək, özünəməxsus yazı sistemini yaratmaq qərarına gəldi.
Braille, əvvəllər hərbi kəşfiyyat üçün istifadə olunan və toxunmaqla oxunan "punkt sistemi"ni təkmilləşdirərək, qaldırılmış 6 nöqtədən ibarət hüceyrə strukturu yaratdı. Hər bir hüceyrə 2 sütun və 3 sətirdən ibarət nöqtələrdən təşkil olunub, nöqtələrin müxtəlif kombinasiyaları isə hərfləri, rəqəmləri və digər işarələri ifadə edir.
Braille əlifbası altı nöqtədən ibarət hüceyrə sisteminə əsaslanır. Hər hüceyrədə nöqtələrin müxtəlif birləşmələri müxtəlif hərf və simvolları göstərir. Bu yazı sistemi görmə qabiliyyəti məhdud şəxslərə barmaqları ilə nöqtələri hiss etməklə oxumağa imkan verir. Bu metod həmçinin yazı, riyaziyyat və musiqi notlarının ifadəsi üçün də istifadə olunur.
Braille yazısı görmə qabiliyyəti məhdud şəxslərin təhsil almasını və sosial həyatda aktiv iştirakını mümkün etmişdir. Bu yazı sistemi sayəsində minlərlə insan müstəqil şəkildə oxumaq, yazmaq və informasiyaya çatmaq imkanı əldə edib. Braille, inklüziv təhsilin əsas sütunlarından biri olaraq, görmə qabiliyyəti məhdud uşaqların ümumi təhsil sisteminə inteqrasiyasını asanlaşdırıb.
Bu gün Braille yazısı dünya miqyasında rəsmi olaraq qəbul olunub və bir çox ölkədə təhsil sisteminin ayrılmaz hissəsidir. Braille kitablar, işarələr və elektron Braille cihazları görmə qabiliyyəti məhdud şəxslərin təhsil və gündəlik həyatında geniş istifadə olunur. Texnologiyanın inkişafı ilə Braille ekranları və səsli oxuma sistemləri birgə tətbiq edilərək, inklüzivliyin daha da genişlənməsinə şərait yaradır.
