Oğuzların tarixi vətənləri olaraq Göyçə mahalı, qədimliyi və zəngin tarixi ilə Azərbaycan tarixində xüsusi yer tutur. Tarixin bütün dövrlərində Göyçə mahalında yalnız azərbaycanlılar yaşayıb. Bu da, Qərbi Azərbaycanın digər bölgələri kimi, Göyçə mahalının da köklü sakinlərinin azərbaycanlı olduğunu aydın şəkildə təsdiqləyir.
1831-ci ildə burada 296, 1873-cü ildə 466, 1886-cı ildə 681, 1897-ci ildə 935, 1914-cü ildə 1373, 1916-cı ildə 1330, 1919-cu ildə isə 1199 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1919-cu ilin mart ayının ortalarında ermənilər tərəfindən azərbaycanlılar vəhşicəsinə qovulmuşlar. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra kəndin keçmiş sakinləri öz doğma evlərinə dönə bilmişlər. 1922-ci ildə kənddə 1176, 1926-cı ildə 1403, 1931-ci ildə 1723, 1970-ci ildə 2415, 1979-cu ildə 2632, 1987-ci ildə isə 2985 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır.
Göyçə mahalının həm əhalisinin sayına, həm də ərazisinə görə böyük kəndlərindən biri Toxluca kəndi idi. Qərbi Azərbaycanın digər bölgələrində olduğu kimi, Göyçə mahalında, eləcə də Göyçə mahalının azərbaycanlıların ya şadığı digər böyük kəndlərində də təhsilə xüsusi diqqət göstərilirdi. Toxluca kəndində ilk təhsil dini təhsil olub. Dini təhsili əsasən, kəndin qədim tarixi abidəsi olan məsciddə təşkil edilirdi. Bununla yanaşı, evlərdə də dini təhsil verilirdi. İstər məsciddə, istərsə də evlərdə, ilk olaraq əbcəd üsulu ilə ərəb əlifbası, daha sonra isə Qurani-Kərim öyrədilirdi. Məsciddə keçirilən dərslər sistemli xarakter daşıyırdı. Burada Qurani-Kərimin öyrədilməsi ilə yanaşı, hesab, coğrafiya və tarix dərsləri də keçirilirdi. Kənddə dini təhsil verənlərdən, ətraf kəndlərdə də “Qara Molla” kimi tanınmış Molla Əhmədin, Məşədi Əlinin, Məşədi Mir İsmayıl Ağanın adlarını çəkmək olar.
Toxluca kəndində təhsil almış Bakı Qızlar Universitetinin Pedaqogika kafedrasının müdiri, professor Həsən Bayramov qeyd edir ki, Toxluca kəndində həm mollaxana, həm də məscid məktəbləri mövcud idi:
“Lakin sonralar məscid məktəbinə əlavə olaraq müsəlman məktəbi açıldı. Məscid məktəbləri 2 illik olurdu, amma müsəlman məktəbləri 4-5 illik idi. Onlar arasındakı fərq, məscid məktəbində din dərslərinin tədris olunması, müsəlman məktəbində isə dünyəvi fənlərin də öyrədilməsində idi.
Kənddə müsəlman məktəbi açmaq üçün Qlava bayramı tərəfindən İrandan axund dəvət olunmuşdu. Qlava, yəni 7 kəndin böyüyü idi. Sonralar müstəqillik dövründə həmin məktəblərin bazasında məktəblər dövlət təhsil müəssisəsinə çevrildi.Təxmini qeyd edim ki,Akademik Firidun bəy Köçərlinin atası Molla Qasım, kənddə məscid məktəbində müəllimlik etmiş, Sovet hökuməti qurulduqdan sonra,Göyçədə və Gədəbəydə Sovet məktəblərinin qurulmasında Qasım müəllim yaxından iştirak etmişdir.
Məktəb müharibə illərinə qədər kəndin ən imkanlı ailəsinin evində fəaliyyət göstərib. 1920-1923-cü illərdə rəsmi Sovet məktəbi açıldı. 1920-1921-ci illərdə əvvəlki müsəlman məktəblərini davam etdirib 7 il oxuyanlar attestat alırdılar. Həmin dövrdə 7 illik təhsil həm texnikomlar, həm də ali məktəblər üçün keçərli idi. 1937-1938-ci illərdə 8 illik təhsilə keçidi, 1961-ci ildə isə icbari orta məktəb təhsili tətbiq olundu.
Böyük Vətən müharibəsindən sonra məktəbin direktoru sonralar tarix elmləri doktoru Həmid Əliyev idi.Kənddə 3 doktorant, 70 müəllim və 1000 şagird vard idi. Kənddə təhsilə maraq hər zaman yüksək olub. Məktəbin tarixi 1923-cü ildən yazılsa da, əslində 1910-cu ildən qeyd etmək olar. Orta məktəbi bitirənlər arasında ali məktəbə meyl çox idi. Təhsilini başa vuranların əksəriyyəti öz kəndlərinə qayıtmırdılar, çünki orada erməni mənəvi terror təzyiqi vardı. 1970-ci illərə qədər Toxluca kənd məktəbində Qərbi Azərbaycanın müxtəlif yerlərindən müəllimlər dərs keçirdilər. Əvvəllər ən yaxşı gül çələng yarışları keçirilib, daha sonra isə hər üç ildən bir qonşu məktəblərlə şagird görüşləri təşkil olunurdu”,- deyə professor bildirib.
İndi Ermənistan Respublikası adlanan Qərbi Azərbaycanda, 29 noyabr 1920-ci ildə sovet hökuməti qurulandan sonra azərbaycanlıların dünyəvi təhsil almalarına xüsusi diqqət göstərilirdi. Azərbaycanlıların yaşadığı kəndlərdə dünyəvi məktəblərin açılmasını, Ermənistan SSR-in rəhbərləri əngəlləməyə, məktəblərin açılmasının qarşısını almağa çalışsalar da Ermənistanın azərbaycanlı ziyalıları onlara mane olurdular. Bu baxımdan, 1922–1924-cü illərdə Ermənistan SSR Daxili İşlər Xalq Komissarının müavini, 1924–1927-ci illərdə Ermənistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin millətlər şöbəsinin müdiri Bala Əfəndiyevin və 1922-ci ildə Ermənistan Xalq Maarif Komissarlığının nəzdində yaradılmış Azsaylı xalqlar şöbəsinin müdiri Mehdi Kazımovun xüsusi əməyi olmuşdur. Elə Toxluca kəndində dünyəvi məktəbin açılmasında da Bala Əfəndiyev və Mehdi Kazımov öz səylərini əsirgəməmişlər.
Toxluca kəndində dünyəvi məktəbin açılmasında, kəndin tanınmış adamları da çalışmışlar. Ən nəhayət, toxlucalılar öz arzularına çataraq, 1922–1923-cü tədris ilində Toxluca kəndində yeddiillik məktəb açmağa nail olurlar. İlk zamanlarda kənddə dünyəvi təhsillə yanaşı, dini təhsil də verilirdi, lakin dini təhsil kənddə 1925-1926-cı illərdə tamamilə dayandırılmışdır.
Toxluca kənd orta məktəbi 1988-ci ilin 24 noyabrına qədər fəaliyyət göstərmişdir. Əlavə olaraq qeyd etmək yerinə düşər ki, Toxluca kənd orta məktəbinin ayrıca filialı olaraq Azkomplektli siniflər də fəaliyyət göstərirdi. Azkomplektli siniflər, Toxluca kəndinin ərazisinə daxil olan “Sovxoz” deyilən yaşayış məntəqəsində yerləşirdi.
24 noyabr 1988-ci ildə kəndin köklü sakinləri -azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən milli ayrı-seçkiliyin qurbanı olmuş, tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşlar. Bununla da Toxluca kənd orta məktəbi öz fəaliyyətini dayandırmışdır.
Toxluca kənd orta məktəbinə aşağıda göstərilən şəxslər rəhbərlik etmişlər:
1.Alma Muğanlinski (1929-1934) - İrəvan şəhəri
2.Həkimov Əli (1934) Borçalı Mahalı
3.Cəfərov Müslüm (1935)
4.Sadıqov İdris (1935) – Hacı Muğan kəndi
5.İsmayılov Aydaş (1937) - Toxluca kəndi
6.Əsgərov Cəlal (1942) - İrəvan şəhəri
7.Əliyev Həmid (1945-1948) - Əmirxeyir kəndi
8.Hacıyev Şirəli (1950) - Böyük Məzrə kəndi (Basarkeçər rayonu)
9.Abbasov Məmmədqulu (1952-1956) - Cil kəndi
10.Süleymanov Qurban (1956-1958) - Çaykənd kəndi
11.Əhmədov İsa (1958-1964) - Toxluca kəndi
12.Əliyev Qəmət (1964-1977) - Toxluca kəndi
13.Novruzov Xalıqverdi (1977-1983) - Toxluca kəndi
14.Kərimov Fərman (1983-1987) - Toxluca kəndi
15.Bayramov İbrahim (1987-1988) - Toxluca kəndi
Toxluca kənd orta məktəbinin ilk məzunları pedaqoji sahəyə meyl göstərmiş, M.C. Bağırov adına Qazax Dövlət Müəllimlər İnstitutunda, İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumunda, Qazax Pedaqoji Texnikumunda, Gəncə Pedaqoji Texnikumunda təhsil alaraq öz doğma kəndlərinə - Toxluca kəndinə dönmüş, pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşlar. Onlardan Abbas Bayramov, Əziz Bayramov, Ələsgər Ələsgərov, Moruq Əhmədova, Qəmət Əliyev (sonradan Azərbaycan Dövlət Qiyabi Pedaqoji İnstitutunun Filologiya fakültəsini bitirmişdir), Bafta Əhmədova, Səməd Həsənov (sonradan Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Təbiət fakültəsini bitirmişdir), Məhəmməd Budaqov, Eyyub Məmmədov, Əmirvar Hüseynov, Rza İsmayılov, İsmayıl Allahverdiyev, Cabbar Əhmədov, Səfər Aslanov, Məhəmməd Muradov (sonradan Azərbaycan Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq fakültəsini bitirmişdir), İrəvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunu bitirmiş İsa Əhmədov, Behbud Əliyev ilk pedaqoji kadrlar olaraq Toxluca kənd orta məktəbində əmək fəaliyyətinə başlamışlar.
Toxluca kənd orta məktəbinin III sinif şagirdləri (1978)
Abbas Bayramov 1924-cü il 18 fevralda, Qərbi Azərbaycanın Toxluca kəndində anadan olub. Orta məktəbi doğma kəndində bitirdikdən sonra İrəvanda orta ali təhsil, texnikum təhsili alıb.
Sovetlər Birliyi ilə Almaniyanın başladığı II Dünya Müharibəsi bir çox azərbaycanlı kimi, B.Abbasın da həyatında dərin iz buraxdı. O, cəbhəyə aparılır və 416-cı diviziyanın tərkibində 1942-1943-cü illərdə qızğın döyüşlərdə fəal iştirak edir. 1943-cü ildə ağır yaralanaraq arxaya göndərilir və uzun müalicə müddətindən sonra hərbi xidmətdən tərxis olunur. Doğma kəndində orta məktəbdə müəllim kimi fəaliyyət göstərir.
Dövrünün ziyalısı olaraq fəallığı ilə seçilən Abbas müəllim 1945-ci ilin yanvarında Kommunist Partiyasına üzv olur. 1949-cu ildə M.C.Bağırov adına Qazax Dövlət Müəllimlər İnstitutuna daxil olan B.Abbas, 1953-cü ildə Azərbaycan dili və ədəbiyyat ixtisası üzrə ali təhsil alır.
Doğma kəndində orta məktəbdə müəllim kimi işləyən B.Abbas, uzun illər Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənnlərindən başqa, kimya və biologiya dərslərini də tədris edib. Bu dövrdə məktəbdə müəllim çatışmazlığı mövcud idi. Bayramov Abbas həm müharibə iştirakçısı, həm də təhsildəki fəallığı ilə dəfələrlə orden və medallarla təltif olunub.
1988-ci il hadisələri, ermənilərin etnik təmizləmə siyasəti Toxluca kənd sakinlərini də didərgin salınıb. Bir çox ailələr kimi, Abbas Bayramovun ailəsi də Şəmkir rayonunun Çənlibel kəndinə köçür. Burada əsasən Göyçə kəndlərindən köçən ailələr yerləşdirilirdi. Fərdi təqaüdçü olan Abbas müəllim, oğlu Bayramov Baba ilə bu kənddə birgə yaşayırdı. Vətən həsrəti çəkən Abbas müəllim Göyçənin Toxluca kəndindən gətirdiyi arı təsərrüfatını saxlayaraq, doğma yurd nisgilini yüngülləşdirirdi.
1995-ci ilin 20 noyabrında həyat yoldaşı Nigarın dünyasını dəyişməsi onu dərin kədərə boğmuşdur. Vəfalı həyat yoldaşını itirmək ona çox çətin olmuş, kəndə getməməyə, ünsiyyətdən qaçmağa başlamışdır. Övladlarının ona göstərdiyi qayğı və tez-tez yanına gəlib-getmələri ilə bir az sakitləşmişdir. Lakin o, uzun yaşamamış, 2000-ci ilin 30 aprelində dünyasını dəyişmiş vəsiyyətinə əsasən, Çənlibel kəndində dəfn olunmuşdur.
İlk qızıl medalçı
Novruzov İslam Əli oğlu 9 fevral 1936-cı ildə Oğuz-türk yurdu olan tarixi Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalının Toxluca kəndində doğulub. Atası Əli Novruzov II Dünya müharibəsində iştirakı zamanı həlak olmuş, ailənin ağırlığı 8 yaşlı İslamın üzərinə qalıb. İslam Əli oğlu özündən kiçik bacılarına baxmaq üçün 8 yaşından həm işləmiş, həm də orta məktəbdə oxuyub. Bu çətinliklərə baxmayaraq, İslam Əli oğlu 1952-ci ildə Toxluca orta məktəbini ilk dəfə qızıl medalla bitirib.
İslam orta məktəbdə oxuyarkən Toxluca kolxoz idarəsində mühasib köməkçisi vəzifəsində işləyirdi. Orta təhsilini bitirdikdən sonra İrəvan Maliyyə Kredit Texnikomunda təhsil almış və Toxluca sovxozunda mühasib vəzifəsində çalışmışdır.
1956–1969-cu illərdə sovet ordu sıralarında Moskva şəhərində yerləşən hərbi hissədə hərbi xidmətdə olmuşdur. Xidməti müddətində öz bacarıq və fərasəti ilə sıravi əsgərdən leytinant rütbəsinə qədər yüksəlmiş və taqım komandiri vəzifəsində çalışmışdır.
Ordudan qayıtdıqdan sonra yenidən Toxluca sovxozunda mühasib və baş mühasib vəzifələrində çalışıb. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) İqtisadiyyat fakültəsinə daxil olmuş və 1969-cu ildə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti) Mühasib Uçotu fakültəsini bitirib. İslam Novruzov 1964–1969-cu illərdə Krasnoselo rayon Partiya Komitəsində təlimatçı vəzifəsində çalışıb. 1969-cu ildən isə Toxluca sovxozunun baş mühasibi, sonra isə uzun müddət baş ekonomisti vəzifəsində fəaliyyət göstərib.
İslam Əli oğlu rus və erməni dillərində səlis yazıb, oxuya və danışa bilirdi.
Sonralar Fərman Kərimov (1966), Vaqif Həsənov (1967), Fərhad Əliyev (1986) və Vaqif Qələndərov (1987) Toxluca kənd orta məktəbini medalla bitirmişlər.
Hüseyn Mustafa oğlu Əhmədov 17 iyul 1926-cı ildə Qərbi Azərbaycanın Krasnoselo (Çəmbərək) rayonunun Toxluca kəndində anadan olmuşdur. Hüseyn müəllim ilk təhsilini babası Molla Əhməddən almış və “Qurani-Kərim”i mənimsəmişdir. Daha sonra ailəsi ilə birlikdə İrəvan yaxınlığındakı Kənəkir rayonunun Göykilsə kəndində yaşamış, burada 7-ci sinfi, Kənkan kəndində isə 8-ci sinfi bitirmişdir. Atası İkinci Dünya Müharibəsində şəhid olduğu üçün ailənin bütün çətinlikləri onun üzərinə düşmüş, bir neçə il doğma kəndlərində ibtidai sinif müəllimi olaraq çalışmışdır.
Hüseyn Əhmədov təhsilini davam etdirmək məqsədilə Gəncə şəhərinə gəlmiş və burada Klara Setkin adına Pedaqoji Texnikumun III kursuna qəbul olunmuş, 1947-ci ildə oranı “əla” qiymətlərlə bitirmişdir. 1947-1951-ci illərdə Həsən bəy Zərdabi adına Gəncə Pedaqoji İnstitutunda tarix müəllimliyi ixtisası üzrə təhsil almış, 1952-ci ildə həmin institutun aspiranturasına daxil olmuş və Zaqafqaziyada pedaqogika üzrə ilk alimlik dərəcəsini almışdır. Hüseyn Əhmədov burada görkəmli alimlər, o cümlədən professor Əhməd Seyidov, akademik Mehdi Mehdizadə və professor Mərdan Muradxanovla işləyərək, az müddət içərisində böyük təcrübə qazanmışdır.
Hüseyn Əhmədov 1958-ci ildə namizədlik, 1972-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Onun fəaliyyəti əsasən Azərbaycan təhsilinin tarixi, xüsusilə XIX–XX əsrlərdə məktəb təhsili, pedaqoji ideyaların inkişafı ilə bağlı olmuşdur. 1958-ci ildə Azərbaycan ETPEİ-də kiçik elmi işçi vəzifəsində, 1958-1959-cu illərdə isə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Pedaqogika kafedrasında assistent kimi işləmişdir. 1964-1977-ci illərdə dosent, 1977-ci ildən isə professor vəzifələrində çalışmışdır. 1974-1977-ci illərdə həmin institutun Orta məktəb direktorlarının ixtisasartırma fakültəsinin dekanı olmuş, 1977-ci ildə Pedaqogika kafedrası üzrə professor elmi adı almışdır.
1960-cı illərdən etibarən Azərbaycan məktəb təhsilinin tarixini öyrənməyə başlayan Hüseyn Əhmədov, 1968-1970-ci illərdə Moskva, Leninqrad, Tiflis, Bakı, Həştərxan və İrəvan dövlət arxivlərində çalışaraq çoxsaylı sənədlər toplayıb sistemə salmış və “XIX əsrdə Azərbaycanda məktəb təhsilinin inkişaf tarixi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Onun bu dissertasiya əsasında yazdığı “XIX əsr Azərbaycan məktəbi” monoqrafiyası, millətin təhsil tarixinin geniş və möhtəşəm salnaməsidir.
Hüseyn Əhmədov həmçinin Azərbaycan pedaqoji fikir klassiklərinin, maarifçilərinin, o cümlədən N.Tusi, A.A.Bakıxanov, M.Ş.Vazeh, H.Zərdabi və başqalarının pedaqoji ideyalarını araşdırmış, bu şəxslərin təhsil və təlim-tərbiyə ilə bağlı fikirlərini ortaya qoymuşdur. O, 40 çap vərəqindən artıq olan “Azərbaycan pedaqoji fikir antologiyası”nı, SSRİ PEA tərəfindən nəşr olunan “SSRİ xalqlarının məktəb və pedaqoji fikir tarixinə dair oçerklər” adlı çoxcildliyə, 2 cildlik “Rus Pedaqoji Ensiklopediyası”na və 10 cildlik Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasına əsas müəlliflərdən biri olmuşdur.
Akademik Hüseyn Əhmədov yalnız Azərbaycanda deyil, həm də keçmiş Sovet İttifaqında tanınmış bir təhsil tarixçisi idi. 1990-cı ildə SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmiş, 1998-ci ildə Beynəlxalq Pedaqoji Akademiyanın “Y.Komenski adına Böyük Qızıl Medalı” ilə təltif olunmuşdur. 1999-cu ildə Rusiya Dövlət Təhsil Akademiyasının xarici üzvü seçilmiş, 2005-ci ildə isə Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyası tərəfindən “Türk Dünyasına Hizmet” qızıl medalı ilə təltif olunmuşdur.
Hüseyn Əhmədov müdrik müəllim kimi də tanınır. O, XIX əsrin ikinci yarısı və XX əsrin əvvəllərində Tiflisdə, Təbrizdə və Bakıda ərəb əlifbası ilə nəşr olunan dərslikləri transliterasiya və faksimiliya yolu ilə yenidən nəşr etdirmişdir. Onun elmi və pedaqoji fəaliyyətləri həm Azərbaycanda, həm də keçmiş SSRİ-də böyük hörmət qazanmış, Hüseyn Əhmədovun təhsil tarixinə verdiyi töhfələr bu gün də dəyərini qoruyur.
Hüseyn Əhmədovun həyatı və fəaliyyəti, insanların təhsil və mədəniyyət tarixini dərk etməsi, kamillik və müdriklik əldə etməsi üçün əvəzsiz bir dərsdir. Onun adı təhsil və mədəniyyət sahəsindəki nailiyyətləri ilə uzun illər yaddaşlarda qalacaq.
F. Kərimov BDU-nun Kimya fakültəsini, V.Həsənov ADPU-nun Kimya fakültəsini, F.Əliyev ATU-nun Müalicə profilaktika fakültəsini və V.Qələndərov Türkiyənin İstanbul Universitetinin Cərrahpaşa Tibb fakültəsini bitirmişlər.
Azərbaycan elminin inkişafında Toxluca kənd orta məktəbinin məzunları da öz töhfələrini vermişlər. Akademik Hüseyn Mustafa oğlu Əhmədov, tarix elmləri namizədi Şövqi Həbulla oğlu Əhmədov, coğrafiya elmləri namizədi Akif Həbulla oğlu Əhmədov, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yanında Beynəlxalq İnformasiyalaşdırma Akademiyasının akademiki, Əməkdar elm xadimi və Əməkdar mədəniyyət işçisi, tarix elmləri doktoru, professor Abuzər Alı oğlu Xələfov (əslən Cil kəndi), əməkdar idmançı, professor Rəşid Əliyev (əslın Əmirxeyir kəndi), filologiya və pedaqogika elmlər doktoru, professor Abbas Səmədov (əsli Əmirxeyir kəndi), kimya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Vaqif Səməd oğlu Həsənov, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim İbrahim Məhəmməd oğlu Bayramov, fəlsəfə elmlər doktoru, professor Zakir Qurban oğlu Məmmədalıyev, pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor Həsən Bayram oğlu Bayramov, kimya elmləri namizədi İntizar Köçəri oğlu Sərdarov, fizika üzrə fəlsəfə doktoru Nazim İsa oğlu Əhmədov, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əliyənnaqi Məhəmmədtağı oğlu Məhərrəmov, tibb üzrə elmlər doktoru, professor Vaqif Məhərrəm oğlu Qələndərov, tibb üzrə elmlər doktoru, professor, əməkdar həkim Yusif Qəmət oğlu Əliyev, tibb üzrə fəlsəfə doktoru, əməkdar həkim Firidovsi Nəbi oğlu İbrahimov, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Həqiqət Aslan qızı Hacıyeva, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Fazil Ələsgər oğlu İsmayılov, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Məhəmməd Abbas oğlu Məmmədov, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru,Həbibə Məhəmmədtağı qızı Qələndərova, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Sara Məhəmmədtağı qızı Bayramova, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Firudin Zirəddin oğlu Məmmədov Toxluca kənd orta məktəbinin məzunları olmuşlar.
Bununla yanaşı, Azərbaycanın Almaniyada və Cənubi Koreyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Ramin Müzəffər oğlu Həsənov,TƏBİB-in keçmiş sədri tibb üzrə fəlsəfə doktoru Ramin Baba oğlu Bayramov, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Qüdsü Həsən oğlu Bayramov, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Vilayət Zahid oğlu Ramazanov ilk təhsillərini Toxluca kənd orta məktəbində almış, lakin 1988-ci ildə doğma yurdlarından ermənilər tərəfindən qovulduqları üçün təhsillərini Azərbaycanda davam etdirərək Respublikanın ictimaı həyatında fəal iştirak etməkdədirlər.
Həmçinin, Toxluca kənd orta məktəbinin məzunlarından bir neçə nəfəri peşəkar hərbi qulluqçu kimi xidmətə başlamış və Vətən müharibəsində yaxından iştirak ediblər.
Vaxtı ilə türkəçaraların və ya digər millətlərdən olan həkimlərin ümidinə qalan Toxluca kəndinin sakinləri bu gün toxlucalı həkimlər ordusu ilə fəxr edirlər desək, səhv etmərik. Toxluca kənd orta məktəbində tədrisin yüksək səviyyədə aparılması öz səmərəli nəticəsini verməyə başlamışdır. 1940-cı illərə kimi məktəbin məzunları, əsasən müəllimlik peşəsinə yiyələnmək arzusunda olurdular. Bu məqsədlə pedaqojiyönümlü orta ixtisas və ya ali təhsil müəssisələrinə üz tutaraq qəbul olunmaqla öz arzularına çatırdılar.
Yazılmamış bu ənənəni Məhərrəm Qələndərov Tibb İntitutuna qəbul olmaqla qırıb. M.Qələndərovdan sonra Toxluca kənd orta məktəbinin məzunlarından Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru, əməkdar həkim Yusif Əliyev, Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru, tibb üzrə fəlsəfə doktoru, əməkdar həkim Firidovsi İbrahimov və tibb elmləri doktoru akademik professor Vaqif Qələndərov, eləcə də Səyyarə Məmmədova, Tofiq Məmmədov, Mürsəl Haqverdiyev, Vahid İbrahimov, Qurban Ramazanov, Mehriban Qəhrəmanova, Vidadi Əliyev, Kmail Əliyev, Qədir Həsənov, Əbülfət Həsənov, Kamil Bəhmənov, Nurəli İsmayılov, Şəhrəbanı Məmmədova, Elbəyi Daşdəmirov, Əkbər Haqverdiyev, Fərhad Alıyev, Faiq Alıyev Tibb Universitetinin müxtəlif ixtisaslarını bitirərək xalqın sağlamlığını təmin etmişlər.
Azərbaycanın tarixi torpaqlarının - Qarabağın və Şərqi Zəngəzurun Ermənistan Respublikasının işğalından azad olunması üçün minlərlə Azərbaycan igidləri ilə yanaşı, Toxluca məktəbinin məzunları da canlarını doğma Azərbaycanımız üçün qurban vermiş, I Qarabağ müharibəsində şəhidlik zirvəsinə yüksəlmişlər. İndi biz Toxluca məktəbində igidlik dərsi almış və Şəhidlik zirvəsinə yüksəlmiş Leytenant İsgəndərov Hüsaməddin Mehvalı oğlu, həkim Əliyev Kamil Qəmət oğlu, əsgər Ələkbərov Nizami Xıdır oğlu, əsgər Bəhmənov Zakir Yusif oğlu, əsgər Məmmədov Şahin Səməd oğlu, əsgər İsmayılov Arif Sadıq oğlu, əsgər Aslanov, Vüqar Əmraslan oğlu, əsgər Məmmədov Məhəmməd Müzəffər oğlu, əsgər Ələsgərov Fərhad Məhəmməd oğlu və əsgər Mansırov Rafiq Bayram oğlu ilə fəxr edirik.
Bununla yanaşı, I Qarabağ müharibəsində iştirak etmiş, qəhrəmanlıq göstərmiş, itkin düşmüş əsgər Mansırov Rafiq Bayram oğlu, əsgər Mansırov Zakir Xıdır oğlu, əsgər Hacıyev Bəxtiyar Yunis oğlu, əsgər Hüseynov Zülfüqar Hüseyn oğlu, əsgər Qasımov Yolçu Mehralı oğlu və əsgər Bayramov Məhərrəm Hüseyn oğlunun adı həmişə qürurla anılır, iftixarla xatırlanırlar.
Toxluca kənd orta məktəbinin 100 illiyi 15 may 2022-ci ildə Bakı şəhərində qeyd edildi. 100 illik yubileyində məktəbin məzunları, məktəbdə dərs demiş müəllimlər iştirak edərək məktəblə bağlı xatirələrini paylaşdılar. Toxluca kənd orta məktəbinin 100 illik yubileyinin keçirilməsində məktəbin məzunlarından İradə Hüseyn qızı Hacıyevanın, Məhəmməd Abbas oğlu Məmmədovun, Fazil Ələsgər oğlu İsmayılovun və Müzahim Mehvalı oğlu İsgəndərovun təşkilatçılığı ilə baş tutdu.
Toxluca kənd orta məktəbinin ədəbiyyat müəllimləri
İbtidai sinif müəllimləri
Fizika və Riyaziyyat müəllimləri
Kimya və Biologiya müəllimləri
Rus və Alman dili müəllimlər
AzEdu.az Təhsil Portalının direktoru, araşdırmaçı jurnalist Tünzalə Abbasova
